Uzasadniona obawa, w konstrukcji przepisu art. 190 § 1 KK, jest tym elementem, który pozwala ująć i zweryfikować, czy subiektywna odczucie obawy pokrzywdzonego co do spełnienia groźby miało obiektywne (uzasadnione) podstawy. Nie wystarczy zatem to, że pokrzywdzony oświadczy, iż obawiał się spełnienia groźby; konieczne jest bowiem dokonanie oceny, czy jego przekonanie (odczucie) miało obiektywne podstawy w ustalonych okolicznościach (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 grudnia 2002 r., IV KKN 508/99, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 lutego 2010 r., V KK 351/09, R-OSNKW 2010/1/339; wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 4 lipca 2002 r. II AKa 163/2002, KZS 2002/7-8 poz. 38). Obiektywizacja podstawy wymaga zaś oceny w oparciu zarówno o osobowość pokrzywdzonego, jak i w okoliczności, które pozwalają stwierdzić, że każdy przeciętny człowiek o podobnej osobowości, cechach psychiki, intelektu co pokrzywdzony, w ustalonych okolicznościach, uwzględniając także wcześniejsze ewentualne relacje pomiędzy oskarżonym a pokrzywdzonym, towarzyszące wypowiedziom zachowania, uznałby groźbę za rzeczywistą i wzbudzającą obawę jej spełnienia (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 16 lutego 2007 r., WA 5/07, R-OSNKW 2007/1/465; z dnia 7 października 2008 r., III KK 153/08).
Z jednej strony postępowanie Sądu winno zmierzać do ustalenia, czy pokrzywdzony w rzeczywistości bał się, że zapowiedź przestępczego działania zostanie spełniona (tak wyr. SN z 18.3.1997 r., sygn. akt II KKN 171/96, Prok. i Pr. rok 1997, Nr 10, poz. 4; wyr. SN z 26.1.1973 r., sygn. akt III KR 284/72, Biul. SN rok 1973, Nr 5, poz. 95; wyr. SN z 10.05.1972 r., sygn. akt I KR 74/72, Biul. SN rok 1972, Nr 10, poz. 104), z drugiej zaś do zrelatywizowania obawy pokrzywdzonego w oparciu o zobiektywizowane kryteria pozwalające stwierdzić, że każdy przeciętny człowiek, o podobnej do ofiary osobowości, cechach psychiki, intelektu, umysłowości i warunkach wedle wszelkiego prawdopodobieństwa uznałby tę groźbę za rzeczywistą i wzbudzającą obawę zrealizowania (tak wyr. SN z 16.02.2007 r., sygn. akt WA 5/07, OSNwSK rok 2007, Nr 1, poz. 465; zob. również wyr. SN z 9.12.2002 r., sygn. akt IV KKN 508/99, Legalis). Ustalenia w pierwszym z wymienionych tu aspektów należy przy tym dokonywać przede wszystkim w oparciu o oświadczenia składane w tym przedmiocie przez pokrzywdzonego, w dalszej zaś kolejności biorąc pod uwagę, czy zachowanie pokrzywdzonego po skierowaniu doń gróźb urzeczywistniało stan obawy. Drugi zaś aspekt wywieść z kolei można mając na względzie cechy środowiska, w którym przebywają tak sprawca, jak i ofiara, proporcję sił fizycznych między nimi, podejmowanie przez sprawcę w okresie poprzedzającym wypowiedzenie groźby zachowań o charakterze niebezpiecznym, czy popełnianie przez niego innych przestępstw.
Stan obawy, z samej swojej natury, nie musi charakteryzować się przeżyciem wyobrażenia, że nastąpienie faktu, z którym obawa się wiąże, jest pewne. Obawa to uczucie niepokoju, lęku i zarazem niepewności co do zaistnienia w przyszłości zdarzenia, które wzbudza w zagrożonym taki stan psychiki. Jest więc oczywiste, że to, czy zagrożony uważa owo zapowiedziane przez sprawcę zdarzenie za pewne, nie stanowi warunku przyjęcia, że doznaje on obawy jego spełnienia.
Bez wątpienia dopuszczenie dowodu z opinii biegłego psychologa na okoliczność ustalenia realnej obawy wynikającej z gróźb uznać należy za nieuzasadnione, bowiem takie ustalenia należą do sądu, bo to sąd, a nie psycholog ustala, czy zachowanie oskarżonego stanowi groźbę karalną wyczerpującą znamiona przestępstwa z art. 190 § 1 KK, oraz czy ta groźba wzbudziła w adresacie (pokrzywdzonej) uzasadnioną obawę jej spełnienia.
Przykładowo, oskarżony wypowiadał zamiar zabójstwa, między nim i pokrzywdzoną istniał konflikt. Pokrzywdzona potraktowała groźbę poważnie i uważała jej spełnienie za prawdopodobne. Nie jest konieczne, aby grożący miał w rzeczywistości zamiar zrealizowania groźby. Wystarczy, że treść groźby zostaje przekazana zagrożonemu
[spacer]
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.
