Art. 158 Kodeksu karnego
§ 1. Kto bierze udział w bójce lub pobiciu, w którym naraża się człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo nastąpienie skutku określonego w art. 156 spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu § 1 lub w art. 157 spowodowanie średniego i lekkiego uszczerbku na zdrowiu § 1, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli następstwem bójki lub pobicia jest ciężki uszczerbek na zdrowiu człowieka, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 3. Jeżeli następstwem bójki lub pobicia jest śmierć człowieka, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
Konstrukcja przestępstwa bójki polega między innymi na różnicowaniu odpowiedzialności za udział w bójce w zależności od stopnia jej niebezpieczeństwa, wyrażającego się skalą narażenia człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia, albo skutków określonych w art. 156 § 1 lub wart. 157 § 1 KK (art. 158 § 1 KK) oraz następstwem bójki w postaci ciężkiego uszczerbku na zdrowiu (art. 158 § 2 KK) lub śmierci człowieka (art. 158 § 3 KK). Nie jest więc obojętne dla odpowiedzialności karnej sprawców, jaki stopień niebezpieczeństwa dla zdrowia, czy też dla życia został spowodowany w wyniku bójki lub pobicia określonego w art. 158 § 1 KK
Pobicie to nic innego jak stosowanie uderzeń przez więcej niż jednego człowieka w stosunku do człowieka napadniętego. Cechą charakterystyczną jest przewaga osób napadających nad napadniętymi. Między tymi osobami musi występować element współsprawstwa – porozumienie. Istotne jest to co rozszerza odpowiedzialność karną współsprawcy co sam uczynił, jest świadomość i wola realizacji porozumienia. O braku akceptacji treści porozumienia w trakcie czynu można jedynie mówić, gdy w toku wykonywania przestępstwa sprawca nie zauważył wspierającej go czynności innego sprawcy, albo ją odrzucił.
Kwalifikacja z art. 158 § 3 KK ma bowiem zastosowanie do sprawców biorących udział w pobiciu tylko wtedy, gdy nie można stwierdzić, że pomiędzy indywidualnym działaniem któregokolwiek z nich, bądź działaniem podjętym w ramach współsprawstwa przez wszystkich, a skutkiem w postaci śmierci zachodzi związek przyczynowy, bądź gdy w zachowaniu sprawców nie było zamiaru, nawet ewentualnego, spowodowania skutku określonego w art. 158 § 3 KK (tak np. Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 31.03.2016 r. w sprawie II AKa 49/16). Przypisanie występku z art. 158 § 3 KK jest wynikiem przyjęcia, że sprawcy ponoszą odpowiedzialność za śmierć jako nieumyślne następstwo dokonanego przez nich pobicia. Następstwo to musi być objęte powinnością i możliwością przewidywania tego skutku, co pochodzi z siły oraz umiejscowienia zadawanych ciosów i uderzeń, o ile one uzasadniają przewidywanie śmierci jako ich prawdopodobny i realny skutek.
Gdy da się ustalić, który ze sprawców bójki spowodował obrażenia skutkujące śmierć ofiary, ponosi on indywidualną odpowiedzialność za skutek śmiertelny, a pozostali uczestnicy za umyślny udział w bójce, jeżeli przewidywali albo mogli przewidzieć to następstwo zajścia, w którym uczestniczyli. Nie każdy z uczestników bójki musi działać z takim samym zamiarem, czy taką samą agresją, więc nie wszyscy muszą ponosić podobną odpowiedzialność. Chodzi o taką temperaturę całego zajścia, w której skutek śmiertelny jawi się dla każdego ze sprawców jako prawdopodobny i realny
Odpowiedzialność z art. 158 § 3 KK, jak to powszechnie przyjmuje się w nauce i orzecznictwie sądowym, nie może być oparta na samym tylko obiektywnym fakcie, iż sprawca wziął udział w starciu, które zakończyło się śmiercią jednego z uczestników. Sprawca ponosi odpowiedzialność z art. 158 § 3 KK dopiero wówczas, gdy skutek śmiertelny starcia jako efekt zbiorowego działania powinien i mógł przewidzieć. Nie ulega przy tym wątpliwości, że zamiar sprawcy – dotyczący rodzaju jego przeżyć psychicznych w momencie tegoż konkretnego, podjętego przez niego działania (bądź zaniechania) – podlega takiemu samemu dowodzeniu, jak elementy strony przedmiotowej określonego typu przestępstwa.
Jeśli chodzi o możność przewidywania przez sprawcę pobicia skutku o jakim mowa w art. 158 § 3 KK, ustalenia w tym zakresie można poczynić w oparciu o okoliczności danego zdarzenia, które wskazują, iż miało ono tak niebezpieczny przebieg, że mogło dojść w jego następstwie do śmierci ofiary. Należy przy tym dodać, iż nie każdy z uczestników pobicia musi działać z równym natężeniem jeśli chodzi o stopień agresywności wobec ofiary, aby po jego stronie zachodziła możność przewidywania skutku określonego w art. 158 § 3 KK. Chodzi bowiem o taką „temperaturę” całego zajścia, w której skutek śmiertelny jawi się dla każdego ze sprawców jako prawdopodobny i realny. Chodzi o możliwość przewidywania przez uczestników pobicia skutku w postaci śmierci ofiary jako efektu danego zdarzenia w jego całokształcie, bez indywidualizowania zaangażowania poszczególnych sprawców w jego przebieg w celu stwierdzenia po ich stronie nieumyślności, o której mowa w art. 9 § 3 KK.
Oznacza to więc, iż o ile samo pobicie objęte jest umyślnym zamiarem sprawców, o tyle jego skutek w postaci śmierci ofiary umyślnością taką nie jest już objęty. Kwalifikacja z art. 158 § 3 KK dotyczy sytuacji, gdy skutek w postaci śmierci człowieka jest następstwem danego zajścia i nie da się ustalić indywidualnego sprawstwa tego skutku. Mamy w takiej sytuacji do czynienia z konstrukcją odpowiedzialności wspólnej.
[spacer]
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.
