O wyłudzeniu poświadczenia nieprawdy od notariusza sporządzającego akt notarialny można mówić natomiast wtedy, gdy w sposób podstępny zostanie on wprowadzony w błąd np. co do tożsamości strony umowy (np. poprzez posłużenie się przez nią sfałszowanym dowodem osobistym), lub gdy umowa będzie zawierała nieprawdziwe informacje wynikające z fałszywości przedstawionych dokumentów (np. podrobione zaświadczenie urzędowe stwierdzające nieprawdziwy stan rzeczy). Wprawdzie w orzecznictwie dotychczasowym istniały spory co do prawnokarnej oceny czynności pozornych zawieranych w formie aktu notarialnego, a podstawę tych wątpliwości stanowiła uchwała Sądu Najwyższego z dnia 12 czerwca 1975 r. sygn. VI KZP 8/75 (publ. OSP 1976/5/98; por. też wyrok Sądu Najwyższego z 4 stycznia 2004 r. Sygn. II KK 286/04).
Podanie notariuszowi nieprawdziwej okoliczności (np. fałszywego nazwiska lub daty umowy) dla uzyskania aktu notarialnego potwierdzającego jej prawdziwość stanowi podstępne wprowadzenie w błąd (por. uchwała Sądu Najwyższego z 12 czerwca 1975 r., KZP 8/75, OSP 1976, nr 5, poz. 98 oraz postanowienie Sądu Najwyższego z 4 stycznia 2005 r., II KK 286/04, R-OSNKW 2005, poz. 5). W wyroku z dnia 25 lutego 1994 r. Sąd Najwyższy wyjaśnił, że złożenie w urzędzie wniosku o wydanie wtórnika prawa jazdy z nieprawdziwym oświadczeniem o zgubieniu jego oryginału stanowi podstępne wprowadzenie w błąd (OSNKW 1994, nr 5-6, poz. 33). Podobnie Sąd Apelacyjny w Krakowie w wyroku z dnia 8 marca 2001 r. (II AKa 33/01) orzekł, iż samo oświadczenie o uznaniu dziecka, zawierające nieprawdę nie jest karalne. Jednakże, gdy oświadczenie takie zostało złożone po to, by na jego podstawie został sporządzony akt urodzenia dziecka, to zachodzi sytuacja wskazana w art. 272 KK. Oczywiście o tym czy wprowadzenie w błąd funkcjonariusza publicznego nastąpiło „podstępnie”, czy też nie, rozstrzygać można wyłącznie w realiach konkretnej sprawy.
Wprowadzenie do treści aktu notarialnego nieprawdziwych elementów, i to w części decydującej o skuteczności zawieranej umowy, prowadzi nie tylko do uzyskania potwierdzenia tych okoliczności, ale wywołuje dalej idący rezultat w postaci potwierdzenia jako ważnej (a nawet wprowadzenia do obrotu prawnego) umowy, która w istocie nie została skutecznie zawarta. W ten sposób akt notarialny, który zawiera nieprawdziwe oświadczenia stron co do okoliczności mających istotne znaczenie z punktu widzenia przeprowadzanej czynności, stanowi wyłudzenie potwierdzenia nieprawdy – co najmniej w odniesieniu do sytuacji, gdy ważność czynności zależy od zachowania formy notarialnej.
Z mocy szeregu przepisów szczególnych, akty notarialne są podstawą rejestracji stanów własności nieruchomości i ewidencji gruntów oraz budynków, prowadzenia ksiąg wieczystych i planowania przestrzennego. Stąd też nieuzasadnione jest odbieranie im charakteru dokumentów, podlegających ochronie prawnokarnej przewidzianej w art. 272 KK. Nie jest też tak, że rola notariusza przy sporządzaniu aktu notarialnego jest całkowicie bierna i ogranicza się wyłącznie do spisania treści oświadczeń stron. Przepisy ustawy Prawo o notariacie nakładają na notariusza wymagania przestrzegania prawa zarówno w sensie formalnym (art. 2 § 1- zgodność co do formy), jak i w zakresie zgodności z prawem materialnym (art. 81- zgodność co do treści). W trakcie sporządzania aktu notarialnego notariusz pełni więc czynną rolę, zaś jego obowiązkiem jest m.in. czuwanie, czy dokonywana przez strony czynność prawna nie pozostaje w sprzeczności z obowiązującymi przepisami prawa.
[spacer]
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.
