Art. 42 kodeksu karnego § 1. Sąd może orzec zakaz prowadzenia pojazdów określonego rodzaju w razie skazania osoby uczestniczącej w ruchu za przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, w szczególności jeżeli z okoliczności popełnionego przestępstwa wynika, że prowadzenie pojazdu przez tę osobę zagraża bezpieczeństwu w komunikacji.
§ 1a. Sąd orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w razie skazania za przestępstwo określone w:
1) art. 178b lub art. 180a;
2) art. 244, jeżeli czyn sprawcy polegał na niezastosowaniu się do zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych.
§ 2. Sąd orzeka, na okres nie krótszy niż 3 lata, zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów albo pojazdów określonego rodzaju, jeżeli sprawca w czasie popełnienia przestępstwa wymienionego w § 1 był w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia określonego w art. 173, art. 174 lub art. 177.
§ 3. Sąd orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio w razie popełnienia przestępstwa określonego w art. 178a § 4 lub jeżeli sprawca w czasie popełnienia przestępstwa określonego w art. 173, którego następstwem jest śmierć innej osoby lub ciężki uszczerbek na jej zdrowiu, albo w czasie popełnienia przestępstwa określonego w art. 177 § 2 lub w art. 355 § 2 był w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia, chyba że zachodzi wyjątkowy wypadek, uzasadniony szczególnymi okolicznościami.
§ 4. Sąd orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio w razie ponownego skazania osoby prowadzącej pojazd mechaniczny w warunkach określonych w § 3.
Zakazem prowadzenia mogą być objęte pojazdy określonego rodzaju (§ 1), wszelkie pojazdy lub pojazdy określonego rodzaju (§ 2) lub wszelkie pojazdy mechaniczne. W razie orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów (lub pojazdów mechanicznych) określonego rodzaju sąd ma obowiązek dokładnego określenia, o jakie pojazdy chodzi. Pojazdem przeznaczonym do ruchu drogowego jest to środek transportu przeznaczony do poruszania się po drodze oraz maszyna lub urządzenie do tego przystosowane. Pojazdem mechanicznym w ruchu lądowym jest każdy pojazd drogowy czy szynowy napędzany umieszczonym w nim silnikiem, jak również maszyna samobieżna i motorower.
Orzeczenie zakazu prowadzenia pojazdów nie jest uzależnione od tego, czy sprawca posiada uprawnienia do prowadzenia pojazdów. Nie może ograniczać się tylko do tych osób, które mają pozwolenie na prowadzenie pojazdów, lecz dotyczy także osób, które w chwili popełnienia przestępstwa nie miały wymaganego pozwolenia. Osoby te pozbawione będą możliwości uzyskania takiego pozwolenia przez określony w orzeczeniu sądowym czas.
Zakaz prowadzenia pojazdów może być orzeczony tylko wobec takiego uczestnika ruchu, który dopuścił się przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji. Elementem statuującym dane przestępstwo jako przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w ruchu jest naruszenie zasad bezpieczeństwa ruchu. Strona przedmiotowa wypadku drogowego polega na naruszeniu norm administracyjnych dotyczących płynności i bezpieczeństwa ruchu wypływających z warunków technicznych, doświadczenia i sytuacji na jezdni. Samo popełnienie przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji nie wystarcza do orzeczenia zakazu, a z zachowania sprawcy musi wynikać, że lekceważy zasady bezpieczeństwa w ruchu i przez to stwarza zagrożenie dla ruchu.
Odróżnienie zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów i pojazdów określonego rodzaju jest związane ze stopniem zagrożenia bezpieczeństwa, jakie stworzył danych uczestnik ruchu. Wybór zakresu omawianego środka karnego zależeć będzie od oceny stopnia zagrożenia, jakie w konkretnym wypadku może stwarzać powrót sprawcy do ruchu. Dla oceny tej istotne znaczenie mają okoliczności towarzyszące wypadkowi, cechy osobowości sprawcy, częstotliwość nadużywania przez niego alkoholu, kwalifikacje zawodowe sprawcy, doświadczenie w prowadzeniu pojazdów mechanicznych itp.
W art. 42 § 1 KK nie określono rodzajów pojazdów, a zatem mogą wchodzić w grę różne rodzaje, zależne od przyjętego kryterium podziału rodzajowego pojazdów. Pojazdy można dzielić – w zależności od określonego kryterium – m.in. na:
1) pojazdy lądowe, wodne i powietrzne (kryterium strefy ruchu),
2) pojazdy mechaniczne i niemechaniczne (kryterium napędu),
3) samochody osobowe i ciężarowe, ciągniki rolnicze, autobusy (kryterium przeznaczenia),
4) samochody ciężarowe o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony i samochody ciężarowe o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 3,5 tony (kryterium ładowności).
Sąd określając zakaz może uczynić to przez odwołanie się do któregokolwiek z wyżej wymienionych podziałów. Zakaz orzekany obligatoryjnie może więc przybrać postać zakazu prowadzenia „wszelkich pojazdów” albo „pojazdów mechanicznych określonego rodzaju”. Zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów obejmuje pojazdy tego rodzaju ze wszystkich stref ruchu. Wybierając drugą z tych postaci zakazu, sąd może jego zakres zawęzić do jednego rodzaju pojazdów, np. do motocykli, jak też objąć nim kilka rodzajów pojazdów, np. motocykle i samochody osobowe. Zakres przedmiotowy zakazu zależy od niebezpieczeństwa, jaki może stwarzać udział sprawcy w ruchu w charakterze prowadzącego pojazd. Zakres ten powinien być proporcjonalny do tego niebezpieczeństwa, im wyższy jego stopień tym szerszy zakres.
Stan nietrzeźwości zachodzi wtedy, gdy zawartość alkoholu we krwi przekracza 0,5 promila albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość lub zawartość alkoholu w 1 dm3 wydychanego powietrza przekracza 0,25 mg albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość. Stan pod wpływem środka odurzającego nie ma definicji ustawowej. Środkiem odurzającym jest każda substancja pochodzenia naturalnego lub syntetycznego działająca na ośrodkowy układ nerwowy, określona w wykazie środków odurzających stanowiącym załącznik nr 1 do ustawy.
Zbiegnięcie z miejsca przestępstwa oznacza trwałe oddalenie się sprawcy z miejsca czynu. Nie jest zbiegnięciem oddalenie się chwilowe, np. w celu powiadomienia Policji lub wezwania pomocy.
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku
