Aby doszło do zastosowania przez sąd poniższego dobrodziejstwa względem oskarżonego, musi zostać spełnionych szereg niezbędnych i kumulatywnie występujących warunków – w przeciwnym razie sprawa będzie rozpoznawana na zasadach ogólnych. W przypadku złożenia wniosku przesłankami jego dopuszczenia są: termin do chwili zakończenia pierwszego przesłuchania wszystkich oskarżonych na rozprawie głównej, zarzucenie oskarżonemu aktem oskarżenia popełnienia każdego przestępstwa zagrożonego w górnej granicy karą pozbawienia wolności do lat 15, oznaczoność kary lub środka karnego (także w postaci przepadku czy określonego środka kompensacyjnego). Natomiast warunkami, które muszą zostać wzięte pod uwagę przez sąd, aby wniosek mógł być uwzględniony, są: brak wątpliwości co do okoliczności popełnienia przestępstwa, w tym także brak wątpliwości w zakresie winy, osiągnięcie celów postępowania mimo nieprzeprowadzenia rozprawy w całości, brak sprzeciwu prokuratora i pokrzywdzonego.
Wniosek o dobrowolne poddanie się wyrokowi skazującemu oskarżony może złożyć w formie pisemnej po wpłynięciu aktu oskarżenia do sądu np. w odpowiedzi na akt oskarżenia albo ustnie na rozprawie. Do rozpoznania przez sąd zgłoszonego wniosku przez oskarżonego może dojść dopiero po odczytaniu aktu oskarżenia. Wniosek oskarżonego powinien być skonkretyzowany w zakresie kary lub środka karnego, (rodzajowo i rozmiarowo). Oznacza to, że nie może być ogólnikowy. Inicjatywa do wystąpienia z wnioskiem należy wyłącznie do oskarżonego. Winna być podjęta w wyniku swobodnej decyzji i oświadczona w sposób wyraźny. Groźba, podstęp, błąd i jakikolwiek inny przymus słowny, sytuacyjny czy fizyczny są wykluczone. W przeciwnym wypadku zachodzić może przeszkoda w postaci wady oświadczenia woli.
Zebrane dowody muszą świadczyć niezbicie o popełnieniu przez podejrzanego zarzucanego mu przestępstwa i o istotnych jego okolicznościach, mających znaczenie również z punktu widzenia pozostałych przesłanek tej instytucji, a przedstawiony sądowi materiał dowodowy daje podstawę do przyjęcia, że wszystkie okoliczności (podmiotowe i przedmiotowe) zostały wyjaśnione i są zgodne z prawdziwym przebiegiem zdarzenia
Występują jednak takie sytuacje, gdy jest kilku oskarżonych w sprawie. W przypadku gdy tylko jeden z nich lub niektórzy wystąpią z omawianym wnioskiem, sąd powinien rozpoznać go i jeśli istnieją po temu warunki, wydać wyrok skazujący. W stosunku zaś do pozostałych oskarżonych – wyłączyć materiały do odrębnego postępowania. Wówczas prawomocnie osądzony oskarżony (skazany) będzie występował w charakterze świadka w toczącym się postępowaniu wobec wyłączonych oskarżonych, jednakże bez prawa do odmowy złożenia zeznań.
Fakt, że oskarżony w toku postępowania przygotowawczego nie przyznał się do popełnienia zarzuconego mu przestępstwa, a uczynił to dopiero na rozprawie głównej, nie stoi na przeszkodzie uznaniu przez sąd, iż „okoliczności popełnienia przestępstwa nie budzą wątpliwości.
Brak sprzeciwu prokuratora oraz ujawnionego pokrzywdzonego (należycie powiadomionego o terminie rozprawy oraz pouczonego o możliwości zgłoszenia przez oskarżonego takiego wniosku) jest warunkiem koniecznym dla skutecznego rozpoznania przez sąd wniosku oskarżonego. Złożenie sprzeciwu powoduje, że sąd w formie postanowienia (niezaskarżalnego) winien stwierdzić, że nie uwzględnia wniosku oskarżonego, a przewodniczący zarządzić postępowanie dowodowe. Niestawiennictwo prawidłowo zawiadomionego o rozprawie pokrzywdzonego jest równoznaczne z brakiem sprzeciwienia się co do wniosku oskarżonego podobnie, jak milczenie uprawnionych, które należy traktować jako brak sprzeciwu.
Pozytywna decyzja sądu o uwzględnieniu wniosku oskarżonego ma daleko idące konsekwencje, a mianowicie zobowiązuje sąd do wymierzenia kary zgodnej z wcześniej zaakceptowanym wnioskiem. Orzeczenie w tej sytuacji przez sąd kary surowszej (bądź środka karnego nieprzewidzianego we wniosku) od wnioskowanej przez oskarżonego jest niedopuszczalne, bowiem prowadzi do złamania swoistej ugody, określającej warunki dobrowolnego poddania się karze, a tym samym stanowi rażące naruszenie przez sąd orzekający przepisów prawa procesowego.
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.
