Art. 165 Kodeksu karnego
§ 1. Kto sprowadza niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia wielu osób albo dla mienia w wielkich rozmiarach:
1) powodując zagrożenie epidemiologiczne lub szerzenie się choroby zakaźnej albo zarazy zwierzęcej lub roślinnej,
2) wyrabiając lub wprowadzając do obrotu szkodliwe dla zdrowia substancje, środki spożywcze lub inne artykuły powszechnego użytku lub też środki farmaceutyczne nie odpowiadające obowiązującym warunkom jakości,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 jest śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.
§ 4. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 2 jest śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
Dotychczasowe orzecznictwo w tej kwestii, ukształtowane jeszcze na tle art. 140 § 1 pkt 1 KK69, będącego odpowiednikiem art. 165 § 1 pkt 1 KK, jest jednolite co do tego, że niebezpieczeństwo dla wymienionej w tym przepisie kategorii dóbr jest realne wtedy, gdy zostało spowodowane przez rzeczywisty stan zagrożenia epidemiologicznego lub przez sytuację szerzenia się choroby zakaźnej albo zarazy zwierzęcej lub roślinnej.
Oznacza to, że poza polem kryminalizacji z art. 165 § 1 pkt 1 KK pozostaje niebezpieczeństwo abstrakcyjne, hipotetyczne, mogące się dopiero w przyszłości przerodzić w realne, jako następstwo, zaistniałe niezależnie od rzeczywistych związków przyczynowo-skutkowych. Takie abstrakcyjne niebezpieczeństwo przewidują inne konstrukcje przestępstw godzących w środowisko, które są objęte rozdziałem XXII KK np. artykuły: 182 KK, 183 i 184 KK lub w ustawach szczególnych (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 12.6.1987 r., III KR 205/87, OSNPG 1998, nr 8, poz.79, z dnia 20.5.1998 r., II KKN 37/98, OSNKW 1998 r., nr 7-8, poz. 33 z glosą P. Witkowskiego, Palestra 1999 r. nr 3-4, str. 231-236 i wyroki Sądów Apelacyjnych w Rzeszowie z dnia 17.12.1992 r., II AKa 116/92, OSA 1993 r., nr 10, poz. 55, w Białymstoku z dnia 9.5.1996 r., II AKA 74/96, OSAB 1996, nr 2, poz. 26, w Warszawie z dnia 28.11.1997 r. II AKA 464/96, Apel. W-wa 1998 r., nr 2, poz. 8).
Respektując poglądy, wyrażone w wyżej przytoczonym orzecznictwie Sądu Najwyższego i sądów apelacyjnych na temat konstytutywnej cechy przestępstwa sprowadzenia realnego niebezpieczeństwa dla dóbr, o jakich mowa w art. 165 § 1 KK in principio, godzi się ponadto podkreślić, że ową realność musi wywołać jedno z konkretnych zachowań sprawcy, dających się procesowe udowodnić, jako wyłączny lub co najmniej niezbędny warunek wytworzenia sytuacji alternatywnie określonych w pkt 1 § 1art. 165 KK, jako stan zagrożenia epidemiologicznego albo szerzenie się choroby zakaźnej albo zarazy zwierzęcej lub roślinnej.
Należy przy tym mieć na uwadze, że alternatywne formy sprowadzenia realnego niebezpieczeństwa, wskazane przez ustawodawcę w pkt 1 § 1art. 165 KK, jako zagrożenie epidemiologiczne i szerzenie się choroby zakaźnej albo zarazy zwierzęcej lub roślinnej, oczywiście nie są wynikiem przyjętej konwencji terminologicznej, ale odrębną typizacją skutków zachowań sprawców, adekwatnych do zróżnicowanego stadium zaawansowania skażenia, stopnia jego zagrożenia dla życia lub zdrowia wielu osób albo mienia w wielkich rozmiarach i skali masowości tego zagrożenia wynikłego z dwojakich postaci tego przestępstwa.
Mając powyższe na uwadze, jak i podstawę normatywną legalnych definicji zawartych w ustawie z dnia 6.9.2001 r. o chorobach zakaźnych i zakażeniach (tekst jedn. Dz.U. nr 126 z 2001 r., poz. 1384 z późn. zm.), przez stan zagrożenia epidemiologicznego należy rozumieć możliwość pojawienia się na danym obszarze równocześnie lub w krótkich odstępach czasu znacznej liczby zachorowań na określoną chorobę (najczęściej zakaźną), natomiast szerzenie się choroby zakaźnej określa stan zaawansowanego zagrożenia konkretną chorobą, wywołaną przez drobnoustroje lub ich toksyczne produkty, a także pasożyty lub inne biologiczne czynniki chorobotwórcze, które ze względu na charakter i sposób przenoszenia, prowadzą do niekontrolowanej ekspansji tej choroby, atakując zdrowie i życie ludzi.
Najważniejszymi elementami różnicującymi przewidziane w pkt 1 § 1art. 165 KK postacie sprawcze: „zagrożenia epidemiologicznego” i „szerzenia choroby zakaźnej”, sprowadzające niebezpieczeństwo dla dóbr chronionych tym przepisem, są: po pierwsze – rodzaj zachorowań grożących ludziom, które w przypadku epidemii dotyczyć mogą także innych chorób niż tylko zakaźnych, ale wywołanych np.: skażeniami fizycznymi lub chemicznymi, po drugie – rozległość terytorialna zasięgu potencjalnego zagrożenia chorobami, który w przypadku epidemii jest znacznie większy, i po trzecie – narastanie niebezpieczeństwa w czasie – od fazy zagrożenia rozprzestrzenianiem się choroby epidemicznej, do fazy wywołania choroby zakaźnej, jako zarzewia dalszego szerzenia się tej choroby. Elementy te nie tylko różnicują dwojakie postacie popełnienia omawianego przestępstwa, ale decydują też o skali niebezpieczeństwa dla chronionych dóbr, a w rezultacie o stopniu szkodliwości społecznej tego, skądinąd groźnego przestępstwa.
Ustawowe znamię art. 165 § 1 pkt 1 KK, określone pojęciem: „szerzenia się choroby zakaźnej” nie jest czystą postacią przestępstwa z narażenia, jak to ma miejsce w przypadku pierwszej postaci tego przestępstwa określonego, jako „zagrożenie epidemiologiczne”. Trudno przecież wyobrazić sobie szerzenie się choroby zakaźnej (czy też zarazy zwierzęcej lub roślinnej), bez identyfikacji czynników chorobotwórczych (tj. przyczyn, źródeł i mechanizmów przenoszenia), a przede wszystkim symptomów rzeczywistego ich wystąpienia wśród danej populacji ludzkiej (zwierzęcej lub roślinnej).
Jest więc nader oczywiste, że dla bytu przestępstwa z art. 165 § 1 pkt 1 KK niezbędne jest ustalenie realnej możliwości powstania danej choroby epidemicznej lub wywołanie określonej choroby zakaźnej, a więc jednej z tych, o których mowa w wykazie wydanym na podstawie art. 3 ust. 1 cytowanej ustawy z dnia 6.4.2001 r. o chorobach zakaźnych i zakażeniach, albo też jednostki chorobowej dotąd niestwierdzonej, ale mającej cechy choroby zakaźnej lub jednostki chorobowej znanej, która wywołuje groźne dla zdrowia lub życia objawy, dotąd niespotykane. Z tego względu dopóty, dopóki ten przedmiotowy element, wspólny dla znamion obu postaci interpretowanego typu przestępstwa, nie zostanie zidentyfikowany jako konkretna jednostka chorobowa (epidemiczna lub zakaźna), nie może być mowy o realnym sprowadzeniu niebezpieczeństwa dla życia lub zdrowia wielu osób lub mienia w wielkich rozmiarach, a w rezultacie o odpowiedzialności karnej z art. 165 § 1 pkt 1 KK.
Dlatego też, rozpoznając sprawę o popełnienie przestępstwa z art. 165 § 1 pkt 1 KK sąd winien precyzyjnie ustalić, które z tych dwóch postaci przestępstwa miało miejsce i dokładnie je określić w wyroku (art. 413 § 2 pkt 1 KPK), a w uzasadnieniu wykazać nadto, dlaczego przyjął taką ocenę (art. 424 § 2 KPK). Z tej powinności sąd pierwszej instancji się nie wywiązał. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 14 marca 2005 r. II AKa 51/05
[spacer]
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.
