Nie popełnia przestępstwa, kto, z powodu choroby psychicznej, upośledzenia umysłowego lub innego zakłócenia czynności psychicznych, nie mógł w czasie czynu rozpoznać jego znaczenia lub pokierować swoim postępowaniem. Jeżeli w czasie popełnienia przestępstwa zdolność rozpoznania znaczenia czynu lub kierowania postępowaniem była w znacznym stopniu ograniczona, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary. Reguł powyższych nie stosuje się, gdy sprawca wprawił się w stan nietrzeźwości lub odurzenia powodujący wyłączenie lub ograniczenie poczytalności, które przewidywał albo mógł przewidzieć.
Oczywiste jest, że stan nietrzeźwości nie wyłącza odpowiedzialności karnej, ani nawet nie uprawnia do nadzwyczajnego złagodzenia kary, albowiem – nawet jeżeli prowadziłby do wyłączenia lub znacznego ograniczenia poczytalności – to, co do zasady, będzie on uznany za zawiniony przez sprawcę (tzw. wina na przedpolu czynu zabronionego).
Stan ograniczonej poczytalności jako taki nie powoduje niemożności przypisania zamiaru bezpośredniego popełnienia przestępstwa umyślnego, w tym pozbawienia życia człowieka. Bez wątpienia więc działanie w tym stanie sprawcy nie wyłącza jego zawinienia a tym samym któregokolwiek zamiaru winy. Co do zasady stan ograniczonej poczytalności wpływa jedynie na zmniejszenie zakresu tej winy, o ile się weźmie ograniczenie tej poczytalności z przyczyn niezależnych od woli sprawcy. Inna sytuacja zachodzi wówczas, gdy stan ten jest wynikiem wcześniejszego spożycia alkoholu czy też odurzenia się narkotykami przez sprawcę.
Znacznie ograniczona poczytalność sprawcy jest okolicznością istotną nie tylko dla wymiaru kary, ale ma także ważkie znaczenie przy rozważaniach, czy sprawcy można przypisać umyślność, a jeżeli tak – to jaki rodzaj zamiaru.
Stwierdzone u oskarżonego mankamenty zdrowia psychicznego, u podłoża których znajduje się zespół psychoorganiczny wywołujący przecież stwierdzone organiczne zaburzenia osobowości, mogą mieć, wobec stwierdzonej ograniczonej w stopniu znacznym poczytalności (w obu jej aspektach), wpływ na możliwość przewidywania przez oskarżonego skutku przestępczego działania, w tym również tak dalece idącego skutku, jakim jest śmierć człowieka. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 27 marca 2012 r. II AKa 13/2012
Zaburzenia wynikające z uzależnienia od alkoholu nie są równoznaczne z upośledzeniem umysłowym, czy chorobą psychiczną i nie obligują sądu do orzeczenia wobec takiego sprawcy kary łagodniejszej oraz poddania go leczeniu. Postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 14 kwietnia 2011 r. II KK 58/2011
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.
