Generalną zasadą wyrażoną w art. 25 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 2012 r. poz. 124, z późn. zm.) jest dobrowolność podjęcia leczenia, rehabilitacji lub reintegracji osób uzależnionych. Przymusowe leczenie osób uzależnionych na gruncie ww. ustawy możliwe jest wyłącznie w dwóch przypadkach: osób niepełnoletnich, zgodnie z art. 30, oraz sprawców przestępstw, które pozostają w związku z używaniem środków odurzających lub psychotropowych, zgodnie z art. 71 ust. 1 i 2 tej ustawy. Leczenie osób uzależnionych zostało także uregulowane w ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, z późn. zm.). Zgodnie z art. 72 § 1 pkt 6 tej ustawy sąd, zawieszając wykonanie kary, może zobowiązać skazanego do poddania się leczeniu, w szczególności odwykowemu lub rehabilitacyjnemu, albo oddziaływaniom terapeutycznym.
Analizując powołane wyżej przepisy, należy stwierdzić, że w przypadku osób pełnoletnich uzależnionych od substancji o działaniu psychoaktywnym nie można ich skierować na przymusowe leczenie odwykowe, jedynie sąd może zobowiązać skazanego do podjęcia stosownego leczenia lub terapii. Oczywiście niezastosowanie się do orzeczonego przez sąd obowiązku rodzi negatywne konsekwencje dla takiej osoby (zarządzenie wykonania kary warunkowo zawieszonej). Wyjątkiem jest sytuacja skazania osoby uzależnionej na bezwzględną karę pozbawienia wolności, kiedy sąd może orzec (przymusowe) umieszczenie sprawcy przed wykonaniem kary w odpowiednim podmiocie, zgodnie z art. 71 ust. 3 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii.
W przypadku gdy uzależnienie od substancji odurzających doprowadziło do choroby psychicznej, przymusowe leczenie takiej osoby może nastąpić na podstawie przepisów ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. z 2011 r. poz. 1375, z późn. zm.). Przywołana ustawa dopuszcza możliwość przymusowego umieszczenia w szpitalu psychiatrycznym osoby chorej psychicznie, gdy dotychczasowe jej zachowanie wskazuje na to, że z powodu choroby zagraża ona bezpośrednio własnemu życiu albo życiu lub zdrowiu innych osób, zgodnie z art. 23 tej ustawy. Dodatkowo zgodnie z art. 24 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego można także przymusowo leczyć w szpitalu osobę, której dotychczasowe zachowanie wskazuje na to, że z powodu zaburzeń psychicznych zagraża bezpośrednio własnemu życiu albo życiu lub zdrowiu innych osób, a zachodzą wątpliwości, czy jest ona chora psychicznie.
Współczesna literatura poświęcona zagadnieniu leczenia odwykowego wskazuje, że narzucenie instytucjonalne może mieć wpływ na pozbawienie pacjenta pozytywnej motywacji wewnętrznej i nie zawsze wiąże się z faktyczną zmianą zachowania oraz systemu wartości osoby uzależnionej, co w przypadku leczenia uzależnienia od substancji psychoaktywnych jest bardzo ważne.
[spacer]
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.