Art. 302 Kodeksu karnego
§ 1. Kto, w razie grożącej mu niewypłacalności lub upadłości, nie mogąc zaspokoić wszystkich wierzycieli, spłaca lub zabezpiecza tylko niektórych, czym działa na szkodę pozostałych, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 2. Kto wierzycielowi udziela lub obiecuje udzielić korzyści majątkowej za działanie na szkodę innych wierzycieli w związku z postępowaniem upadłościowym lub zmierzającym do zapobiegnięcia upadłości, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 3. Tej samej karze podlega wierzyciel, który w związku z określonym w § 2 postępowaniem przyjmuje korzyść za działanie na szkodę innych wierzycieli albo takiej korzyści żąda.
Przepisy prawa karnego określone w art. 300 § 1 i 2 KK oraz art. 302 § 1 KK zabraniają pod groźbą sankcji karnych dokonywania czynności w celu pokrzywdzenia wierzyciela, a także faworyzowania jednych wierzycieli ze szkodą dla pozostałych. Podkreślić jednak należy, że celem tych przepisów nie jest zapobieganie określonym skutkom cywilnoprawnym, bowiem prawo cywilne przewiduje w takiej sytuacji inną, właściwą sobie, sankcję, umożliwiając podważenie takich czynności w drodze akcji pauliańskiej (art. 527 i nast. KC). Skoro zatem sam ustawodawca określił sankcję za dokonanie czynności prawnej z pokrzywdzeniem wierzycieli (bezskuteczność względna), to czynność taka nie może być uznana za bezwzględnie nieważną. Celem prawa karnego jest zaś wymierzenie określonych sankcji karnych osobom, które dopuściły się czynów zabronionych określonych w art. 300 § 1 i 2 KK oraz art. 302 § 1 KK.
Przedmiotem ochrony czynów zabronionych określonych w art. 302 § 1 KK są interesy wierzycieli, a także zasady prawidłowego obrotu. Jeżeli sprawca faworyzuje niektórych wierzycieli, jednak dysponuje majątkiem na spłacenie pozostałych, nie ponosi odpowiedzialności, ponieważ nie działa wówczas na ich szkodę. Omawiane przestępstwo ma charakter formalny. Nie jest też konieczne, by pokrzywdzeni wierzyciele ponieśli jakąkolwiek szkodę. Jednak roszczenie faworyzowanego wierzyciela winno istnieć w rzeczywistości, być wymagalne i spłacane. Spłacaniem wierzyciela jest każde zaspokajanie jego roszczeń majątkowych, zarówno pieniężnych, jak i niepieniężnych. Nie ma znaczenia, czy roszczenia te zostały zaspokojone w całości, czy w części.
Konstrukcja czynu zabronionego sprawia, że musi to być dłużnik mający co najmniej dwóch wierzycieli. Dwóch to najmniejsza liczba wierzycieli przy jakiej logicznie możliwe jest, aby dłużnik mógł zrealizować znamię czynności wykonawczej określone w art. 302 § 1 KK (nie mogąc zaspokoić obu spłaca lub zabezpiecza jednego przez co działa na szkodę drugiego”. (vide J. Majewski, Komentarz do Kodeksu karnego, Tom III, wyd. 4, Wolter Kluwer, W-wa 2016 r., str. 722, jak również we wcześniejszych publikacjach – vide Kodeks karny – Komentarz do art. 278-369 KK – Wydawnictwo Zakamycze 2006).
Warunkiem odpowiedzialności z art. 302 § 1 KK pozostaje faworyzowanie podmiotu posiadającego status wierzyciela, któremu przysługuje rzeczywiste roszczenie – spłata lub zabezpieczenie wybranego wierzyciela musi wynikać z realnie istniejącego zobowiązania, w przeciwnym razie, w przypadku pozornego wierzyciela lub pozornej wierzytelności mamy do czynienia nie z czynnościami określonymi w art. 302 § 1 KK – lecz w art. 300 § 1 lub 300 § 3 KK”.
„Zabezpieczenie” w ujęciu tego przepisu to osiągnięcie pewnego celu w postaci nastąpienia skutku w wyniku, którego wierzyciel na rzecz którego działał sprawca, uzyskuje w stosunku do wierzycieli (wierzyciela) na których szkodę sprawca działał mniej lub bardziej skuteczną możliwość zaspokojenia swojej wierzytelności – decyduje bowiem skutek, a nie forma czy sposób dokonania czynności – zabezpieczenie związane jest z przyznaniem wybranemu wierzycielowi przywileju pierwszeństwa w zaspokojeniu wierzytelności.
[spacer]
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.
