Przepis art. 42 § 2 KK w brzmieniu nadanym mu przez ustawę z dnia 20 marca 2015 r. o zmianie ustawy Kodeks karny i niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 541 ze zm.), obowiązującym od dnia 18 maja 2015 r., wprowadził obowiązek orzeczenia zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów lub pojazdów określonego rodzaju, na okres nie krótszy niż 3 lata, jeżeli sprawca w czasie popełnienia przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji jako osoba uczestnicząca w ruchu był w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia określonego w art. 173, art. 174 lub art. 177 KK.
Zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych ma na celu czasowe, rzeczywiste wyeliminowanie z ruchu drogowego jako kierowców tych osób, które prowadząc pojazd mechaniczny dopuściły się przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji. Tak też funkcja i cel owego zakazu stanowiącego stosownie do treści art. 42 KK środek karny są w orzecznictwie i obecnie postrzegane (por. wyroki Sądu Najwyższego z: 4 grudnia 2006 r., V KK 360/06, OSNKW 2007 r., z. 1, poz. 7; 1 sierpnia 2006 r., II KK 179/06, 6 lipca 2006 r., IV KK 140/06, 6 lipca 2006 r., IV KK 146/06). Potrzebę takiego właśnie odczytywania istoty owego zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych podkreśla także piśmiennictwo, w którym wprost akcentuje się przekonanie o ewidentnej nieprawidłowości wyłączenia z zakresu tego środka uprawnienia do prowadzenia takiego pojazdu, przy którego prowadzeniu sprawca dopuścił się owego przedmiotowego przestępstwa (por. R. Stefański, Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 1991 r., II KRN 57/91, Przegląd Sądowy 1994 r., Nr 3, s. 83-91). Dostrzega się przy tym prewencyjną, przede wszystkim zabezpieczającą funkcję tego zakazu (por. M. Szewczyk, System środków karnych w projekcie nowego kodeksu karnego w: Problemy kodyfikacji prawa karnego. Księga ku czci Profesora M. Cieślaka, Kraków 1993 r., s. 154; A. Marek, Komentarz do kodeksu karnego. Część ogólna, Warszawa 1999 r., s. 124; J. Szumski, L. Tyszkiewicz, A. Wąsek, Kodeks karny. Komentarz tom II, Gdańsk 1999 r., s. 39).
Nie ulega też wątpliwości, że sam przepis art. 42 § 2 KK, jednoznacznie nakłada na sąd obowiązek, w razie skazania za przestępstwo z art. 178a § 1 KK, orzeczenia wobec sprawcy tego występku zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych lub pojazdów mechanicznych określonego rodzaju. Taka treść tego przepisu, odczytana z uwzględnieniem wspomnianego już i niekwestionowanego jego ratio legis wskazuje, że zakresem orzekanego na jego podstawie wobec sprawcy takiego przestępstwa owego środka karnego i określonym nim zakazem prowadzenia pojazdów mechanicznych, powinna być objęta możliwość prowadzenia przez niego, co najmniej pojazdu, którym on dopuścił się tego czynu zabronionego. Co więcej, to właśnie rodzaj tego pojazdu, przy orzekaniu o tym środku karnym w przewidzianych w art. 42 § 2 KK okolicznościach, winien stanowić podstawową przesłankę, determinującą wręcz każdorazowo „obowiązkowy” jego zakres. Nie może on być przecież określany w oderwaniu od rodzaju pojazdu, którym sprawca kierował. Tym samym, o ile ów środek karny ma rzeczywiście realizować wspomniane już przypisane mu przede wszystkim prewencyjne funkcje, to całkowicie nieracjonalne i nielogiczne byłoby przy określaniu zakresu owego zakazu, przyzwolenie na możliwość wyłączenia spośród jego dotyczących rodzajów pojazdu, właśnie ten ich rodzaj, do którego należał pojazd prowadzony przez sprawcę w chwili popełnienia przedmiotowego czynu.
Nie ulega wątpliwości, że tenże przepis art. 42 § 2 KK, przy takiej swojej treści daje sądowi możliwość rozszerzenia owego zakazu także, co do pojazdów innego określonego rodzaju, czy nawet do wszelkich pojazdów mechanicznych. Jest to też warunkowane jego ratio legis. Same, bowiem okoliczności, tak podmiotowe, jak i przedmiotowe, popełnionego przez sprawcę czynu mogą dla zapewnienia możliwości rzeczywistego zrealizowania funkcji tego środka karnego, uzasadniać potrzebę takiego „poszerzenia” rodzajów pojazdów, których miałby on dotyczyć. Może to nastąpić przykładowo w sytuacji, w której ów sprawca swoim krytycznym zachowaniem wykazał, że pozostawienie mu możliwości prowadzenia innych rodzajów pojazdów, aniżeli ten przez niego w chwili dokonywania czynu kierowany, ani nie gwarantuje jego rzeczywistego wyłączenia z ruchu drogowego, ani też tym samym chroni dostatecznie bezpieczeństwo w komunikacji.
Zgodnie z art. 182 § 1 zd. 1 KKW w razie orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów, sąd przesyła odpis wyroku odpowiedniemu organowi administracji rządowej lub samorządu terytorialnego właściwemu dla miejsca zamieszkania skazanego. Jeżeli zaś skazany prowadził pojazd wykonując pracę zarobkową, o orzeczeniu sąd zawiadamia ponadto pracodawcę, u którego skazany jest zatrudniony. Stosownie zaś do art. 182 § 2 KKW, organ, do którego przesłano orzeczenie zawierające zakaz prowadzenia pojazdów, zobowiązany jest cofnąć uprawnienia do ich prowadzenia w orzeczonym zakresie oraz nie może wydać tych uprawnień w okresie obowiązywania zakazu. Rozwinięcie wskazanej regulacji stanowi art. 103 ust. 1 pkt 4 ustawy o kierujących pojazdami, który stanowi, że to starosta wydaje decyzję administracyjną o cofnięciu uprawnienia do kierowania pojazdami w przypadku orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów.
Z przytoczonych przepisów wynika zatem jednoznacznie, że sąd orzeka o zakazie prowadzenia pojazdów, określając jednocześnie jakiego rodzaju pojazdów zakaz dotyczy i dopiero to orzeczenie sądu stanowi podstawę do cofnięcia uprawnień do ich prowadzenia w orzeczonym zakresie przez właściwy organ administracji. Organ ten nie może przy tym rozszerzyć ani zawęzić orzeczonego przez sąd zakazu. Natomiast starosta wydaje decyzję administracyjną o przywróceniu uprawnień do kierowania pojazdami po ustaniu przyczyn, które spowodowały jego cofnięcie, oraz po uiszczeniu opłaty ewidencyjnej.
[spacer]
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.
