Twoja sprawa z zakresu prawa karnego jest już wystarczająco stresująca. Nie powinieneś rozbijać banku tylko po to, aby upewnić się, że jesteś chroniony

Nieumyślne przekroczenie uprawnień czy niedopełnienie obowiązków przez funkcjonariusza publicznego lub urzędnika – art. 231 § 3 kk

Art. 231 kodeksu karnego

§ 1. Funkcjonariusz publiczny, który, przekraczając swoje uprawnienia lub nie dopełniając obowiązków, działa na szkodę interesu publicznego lub prywatnego, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w § 1 w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 działa nieumyślnie i wyrządza istotną szkodę, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

§ 4. Przepisu § 2 nie stosuje się, jeżeli czyn wyczerpuje znamiona czynu zabronionego określonego w art. 228 łapownictwo pełniącego funkcję publiczną.

Dla bytu przestępstwa określonego w art. 231 § 3 KK niezbędnym jest ustalenie, że funkcjonariusz publiczny nieumyślnie przekracza swoje uprawnienie lub niedopełnia obowiązku i przez to wyrządza istotną szkodę. Określony w art. 231 § 3 KK czyn charakteryzuje się nieumyślnością w znaczeniu art. 9 § 2 KK. Funkcjonariusz publiczny nie ma zamiaru przekroczenia uprawnień lub niedopełnienia obowiązków ani działania na szkodę interesu publicznego lub prywatnego ewentualnie wyrządzenia istotnej szkody. Czyni to jednak w wyniku błędu co do zakresu uprawnień lub obowiązków albo w wyniku nieświadomości, że takie przekroczenie uprawnień lub niedopełnienie obowiązków wiązać się będzie z wyrządzeniem istotnej szkody. Warunkiem realizacji znamion typu określonego w art. 231 § 3 KK jest obiektywnie rozumiana przewidywalność wystąpienia istotnej szkody jako wyniku zachowania się sprawcy.

W piśmiennictwie przyjmuje się, że pochodzenie obowiązku funkcjonariusza publicznego, uchybienie któremu jest warunkiem koniecznym wypełnienia znamion czynu zabronionego z art. 231 § 1 KK zależy od charakteru tego obowiązku. Może on mieć charakter ogólny – wtedy obowiązek taki wynika z przepisu odnoszącego się najczęściej do wszystkich funkcjonariuszy publicznych bądź do funkcjonariuszy kilku kategorii; charakter szczególny – wtedy obowiązek taki wynika z przepisu odnoszącego się do określonej ich kategorii bądź; charakter indywidualny – wtedy obowiązek taki wynika z przepisu regulaminu, instrukcji lub z polecenia przełożonego wykonania określonej czynności (por. O. Górniok, Komentarz do art. 231 KK (w:) Kodeks karny. Komentarz, Gdańsk 2005, s. 85, 87; A. Barczak-Oplustil, Komentarz…, pkt 8). Jak zaznacza A. Zoll, pewne obowiązki lub uprawnienia funkcjonariuszy publicznych wynikają z samej istoty urzędowania, z ogólnych zasad postępowania z określonym dobrem prawnym, opartych na wiedzy i doświadczeniu.

W katalogu pozakodeksowych źródeł regulacji obowiązków i uprawnień funkcjonariuszy publicznych wskazuje się, że ich zakres dla konkretnego funkcjonariusza publicznego można ustalić na podstawie przepisów Konstytucji, ustaw, rozporządzeń, ale też aktów o charakterze prawa wewnętrznego (zarządzeń, uchwał, statutów, regulaminów, instrukcji urzędowania), jak również poleceń służbowych i ogólnych reguł postępowania z określonym dobrem prawnym (por. komentarz A. Zolla do art. 231 KK (w:) Kodeks karny. Część szczególna, Kraków 1999, s. 778-779; tenże, Przekroczenie uprawnień lub niedopełnienie obowiązków przez funkcjonariusza publicznego w świetle Europejskiego Kodeksu Dobrej Administracji, (w:) Ius et lex. Księga jubileuszowa prof. Andrzeja Kabata, red. S. Pikulski, B. Brzeziński, M. Goettel, A. Biegalski, Olsztyn 2004, s. 433; Zb. Kallaus, Przestępne…, s. 71).

O przestępstwie z art. 231 § 1 KK można mówić – zgodnie z ogólną zasadą prawa karnego wyrażoną w art. 1 § 2 KK – jeśli stopień społecznej szkodliwości czynu jest większy niż „znikomy”. Stopień społecznej szkodliwości czynu w przypadku zachowania polegającego na nadużyciu uprawnień lub niedopełnieniu obowiązków przez funkcjonariusza publicznego – rozgranicza bowiem odpowiedzialność karną za przestępstwo nadużycia władzy od odpowiedzialności służbowej i dyscyplinarnej. To ciężar gatunkowy czynu funkcjonariusza publicznego – oceniany według możliwych lub rzeczywistych następstw takiego czynu – decyduje o tym, czy za dany czyn funkcjonariusz publiczny poniesie odpowiedzialność karną, czy jedynie odpowiedzialność dyscyplinarną (por. O. Górniok, (w:) Kodeks…, nb. 9 do art. 231 k.k., Z. Kallaus, Przestępne…, s. 93).

Ilekroć ustawodawca posługuje się znamieniem ocennym, nieostrym i nie precyzuje jego znaczenia, powoduje zawsze „przesunięcie ustalenia tego, co jest zabronione pod groźbą kary z pola działania ustawodawcy na pole kompetencyjne stosującego prawo organu wymiaru sprawiedliwości” (A. Zoll: Kodeks karny. Część ogólna, Kraków 1998, s. 29).  Do takich pojęć ocennych i implikujących tym samym każdorazowo określone trudności interpretacyjne należy „istotna szkoda” w rozumieniu art. 231 § 3 KK, podobnie jak kiedyś „poważna szkoda” przewidziana w art. 246 § 3 KK z 1969.

Oceniając jaka szkoda materialna może być uznana za istotną w pełni dopuszczalne i uzasadnione jest odwołanie się przynajmniej w przybliżeniu do wartości znacznej, którą definiuje art. 115 § 5 KK, co wcale nie oznacza, że ocena ta sprowadza się tylko do takiego miernika kwotowego. Ma ona niewątpliwie również aspekt relatywizowania do sytuacji majątkowej pokrzywdzonego, w interesy którego szkoda materialna godzi. Istotna szkoda materialna powinna być szkodą stanowiącą znaczący uszczerbek w majątku pokrzywdzonej instytucji lub osoby. Jednocześnie powinna wyrażać się wartością na tyle znaczną, aby nie dochodziło w praktyce do penalizowania przy przestępstwie w końcu nieumyślnym takich wypadków, gdy szkoda w interesie publicznym czy prywatnym jest bagatelna.

Dlatego też o tym, na ile jest to szkoda istotna w konkretnej sprawie, mogą decydować, obok faktycznej szkody materialnej, dodatkowe względy, istotne okoliczności, sprawiające, że szkoda wyrządzona przez funkcjonariusza publicznego stanowi tak znaczną dolegliwość dla pokrzywdzonego, iż sama wartość materialna w pełni jej nie odzwierciedla, i nie sposób jej określić żadnym miernikiem kwotowym. Szkodzie materialnej może bowiem towarzyszyć krzywda moralna dotkliwie odczuwalna przez pokrzywdzonego.

W wypadku jednak szkody wyłącznie materialnej, ustalenie choćby orientacyjne (nie bezwzględne) jej wartości, stanowiące podstawę do przyjęcia, że jest to szkoda „istotna”, przez nawiązanie do kodeksowego zdefiniowania pojęcia znacznej szkody (art. 115 § 7 KK w zw. z art. 115 § 5 KK), nie jest może rozwiązaniem do końca idealnym, ale racjonalnym i w określonym stopniu odpowiada postulatowi nullum crimen sine lege certa.

[spacer]

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Adwokat Mateusz Ziębaczewski

Mateusz Ziębaczewski to doświadczony adwokat i jedyny w swoim rodzaju specjalista od prawa karnego. Swoją wiedzą i umiejętnościami służy klientom, pomagając im w najbardziej skomplikowanych sprawach karnych. Wybierając nas możesz mieć pewność, że będziemy w pełni oddani Tobie i Twojej sprawie. Z naszą kancelarią współpracują najbardziej znani profesorowie, doktorzy prawa oraz byli ministrowie, gdyż cenią jakość, pewność i bezpieczeństwo jakie oferujemy.

email telefon LinkedIn

Zobacz pozostałe wpisy autora

Kancelaria Prawa Karnego w Poznaniu. Prawo Karne Poznań