Pożyczone pieniądze, stanowiące przedmiot tzw. depozytu nieprawidłowego, nie mogą być jednocześnie przedmiotem przywłaszczenia w rozumieniu art. 284 § 2 KK. Osoba, która otrzymuje środki pieniężne w ramach pożyczki czy kredytu, staje się bowiem ich właścicielem, a wierzycielowi przysługuje jedynie roszczenie o charakterze obligacyjnym o zwrot takiej samej sumy (art. 720 § 1 KC). Pożyczone pieniądze nie są zatem mieniem „cudzym” w rozumieniu art. 284 § 1 i 2 KK, przez co następuje dekompletacja znamion występku polegającego na przywłaszczeniu mienia, które z natury nie może przecież być mieniem własnym.
Sąd Najwyższy w swym orzecznictwie klarownie zarysowywał różnicę pomiędzy sprzeniewierzeniem a niewykonaniem umowy. Między innymi w wyroku z dnia 17 lutego 2015 r., V KK 391/14, wskazał, że powierzenie rzeczy ruchomej polega na przekazaniu władztwa tej rzeczy z zastrzeżeniem jej zwrotu, a zatem osoba, która otrzymuje taką rzecz, nie ma prawa nią rozporządzać jak swoją własnością. Nadto przedmiotem przywłaszczenia nie mogą być pieniądze, które stanowią przewidzianą umową należność wykonawcy (zapłatę) za wykonanie określonego dzieła (w cytowanej sprawie – wybudowanie domu). Tak też rozumiane jest znamię przywłaszczenia w orzecznictwie sądów powszechnych.
Przykładowo Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia z dnia 30 marca 2016 r. (II AKa 8/16) podkreślił, że „pieniądze stanowiące zaliczkę, przedpłatę czy też pożyczkę, a więc przedmiot tzw. depozytu nieprawidłowego, nie mogą być jednocześnie przedmiotem przywłaszczenia w rozumieniu art. 284 § 2 KK”. Tożsame stanowisko znaleźć można w doktrynie, gdzie wskazuje się bez większych wątpliwości, że powierzenie oznacza przeniesienie władztwa nad rzeczą z uprawnionego na sprawcę bez prawa rozporządzania nim jak swoją własnością, z jednoczesnym konkretnym oznaczeniem sposobu jego wykonywania przez osobę, której rzecz jest powierzana. Nie stanowi więc przedmiotu sprzeniewierzenia rzecz ruchoma, która została powierzona sprawcy w okolicznościach wskazujących na przeniesienie własności tej rzeczy na sprawcę (tak. m.in. M. Dąbrowska-Kardas, P. Kardas (w:) A. Zoll (red.), Kodeks karny. Część szczególna. Tom III. Komentarz do art. 278363, Warszawa 2016, wyd. IV, komentarz do art. 284 KK tezy 116 i 125 oraz cytowana tam literatura przedmiotu).
Nie jest przecież niczym nadzwyczajnym to, że strona umowy cywilnej, nie wywiązując się z jej postanowień, dopuszczając się tym samym naruszenia przepisów prawa cywilnego, jednocześnie swym zachowaniem wyczerpuje znamiona przestępstwa. Każdy, kto zobowiązany jest z jakiegokolwiek tytułu do zwrotu wierzycielowi danej rzeczy, a z obowiązku tego się nie wywiązuje, narusza przepisy prawa cywilnego, zaś jeśli dodatkowo jego zachowaniu towarzyszy zamiar trwałego włączenia danej rzeczy do swego majątku, jednocześnie wyczerpuje znamiona przywłaszczenia – czy to w formie podstawowej, czy też kwalifikowanej z art. 284 § 2 KK.
[spacer]
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.