Od prawomocnego wyroku sądu odwoławczego kończącego postępowanie może być wniesiona kasacja. Kasację w stosunku do tego samego oskarżonego i od tego samego orzeczenia każdy uprawniony może wnieść tylko raz. Kasacja nie przysługuje od prawomocnych wyroków sądu odwoławczego, które nie kończą postępowania, a więc od wyroków uchylających zaskarżony wyrok i przekazujących sprawę do ponownego rozpoznania, gdyż sformułowanie „kończące postępowanie”, nie dotyczy zakończenia postępowania w danej instancji, lecz całego postępowania stanowiącego przedmiot procesu. Uznać zatem należy, że stronie nie będzie przysługiwała kasacja także od wyroku sądu odwoławczego, którym choćby w odniesieniu do jednego z zawartych w nim rozstrzygnięć dotyczących tego samego przestępstwa uchylono wyrok i sprawę przekazano do ponownego postępowania.
W wypadku uchylenia wyroku sądu pierwszej instancji w zakresie orzeczenia o karze, przy utrzymaniu w mocy zaskarżonego wyroku co do winy, rozstrzygnięcie sądu odwoławczego w zakresie winy oskarżonego może być poddane kontroli kasacyjnej dopiero po uprawomocnieniu się wyroku sądu odwoławczego rozstrzygającego co do kary wymierzonej oskarżonemu, albowiem dopiero wówczas spełniony jest warunek wydania wyroku kończącego postępowanie.
Do wniesienia kasacji uprawnione są strony.
Strona, która nie zaskarżyła orzeczenia sądu pierwszej instancji, nie może wnieść kasacji od orzeczenia sądu odwoławczego, jeżeli orzeczenie sądu pierwszej instancji utrzymano w mocy lub zmieniono na jej korzyść. Ograniczenie to nie dotyczy sytuacji, gdy:
1) w wydaniu orzeczenia brała udział osoba nieuprawniona lub niezdolna do orzekania bądź podlegająca wyłączeniu,
2) sąd był nienależycie obsadzony lub którykolwiek z jego członków nie był obecny na całej rozprawie,
3) sąd powszechny orzekł w sprawie należącej do właściwości sądu szczególnego albo sąd szczególny orzekł w sprawie należącej do właściwości sądu powszechnego,
4) sąd niższego rzędu orzekł w sprawie należącej do właściwości sądu wyższego rzędu,
5) orzeczono karę, środek karny, środek kompensacyjny lub środek zabezpieczający nieznane ustawie,
6) zapadło z naruszeniem zasady większości głosów lub nie zostało podpisane przez którąkolwiek z osób biorących udział w jego wydaniu,
7) zachodzi sprzeczność w treści orzeczenia, uniemożliwiająca jego wykonanie,
8) zostało wydane pomimo to, że postępowanie karne co do tego samego czynu tej samej osoby zostało już prawomocnie zakończone,
9) zachodzi jedna z okoliczności wyłączających postępowanie, określonych w art. 17 § 1 pkt 5, 6 i 8-11 kodeksu postępowania karnego,
10) oskarżony w postępowaniu sądowym nie miał obrońcy, gdy przepisy wskazały, że go musi mieć lub obrońca nie brał udziału w czynnościach, w których jego udział był obowiązkowy,
11) sprawę rozpoznano podczas nieobecności oskarżonego, którego obecność była obowiązkowa.
Minister Sprawiedliwości – Prokurator Generalny, a także Rzecznik Praw Obywatelskich
może wnieść kasację od każdego prawomocnego orzeczenia sądu kończącego postępowanie. Rzecznik Praw Dziecka może wnieść kasację od każdego prawomocnego orzeczenia sądu kończącego postępowanie, jeżeli przez wydanie orzeczenia doszło do naruszenia praw dziecka. Organy mają prawo żądać do wglądu akt sądowych i prokuratorskich oraz akt innych organów ścigania po zakończeniu postępowania i zapadnięciu rozstrzygnięcia.
W postępowaniu podmiotowo złożonym, w sytuacji, gdy sąd odwoławczy, rozpoznając apelację dotyczącą jednego lub niektórych z oskarżonych, zmienia lub uchyla wyrok na jego lub ich korzyść, nie czyniąc tego także wobec innych oskarżonych objętych tym wyrokiem, którzy go nie zaskarżyli, mimo istnienia podstaw do takiej reakcji, przedmiotem kasacji, powołującej się na istnienie tych samych względów, które wskazują na tożsame uchybienie w odniesieniu do tych oskarżonych, może być jedynie wyrok sądu pierwszej instancji, który uprawomocnił się wobec nich bez zaskarżania, a nie wyrok sądu odwoławczego, w którym nie wypowiedziano się w ogóle w kwestiach dotyczących tych oskarżonych.
Kasacja może być wniesiona tylko z powodu uchybień, gdy
1) w wydaniu orzeczenia brała udział osoba nieuprawniona lub niezdolna do orzekania bądź podlegająca wyłączeniu,
2) sąd był nienależycie obsadzony lub którykolwiek z jego członków nie był obecny na całej rozprawie,
3) sąd powszechny orzekł w sprawie należącej do właściwości sądu szczególnego albo sąd szczególny orzekł w sprawie należącej do właściwości sądu powszechnego,
4) sąd niższego rzędu orzekł w sprawie należącej do właściwości sądu wyższego rzędu,
5) orzeczono karę, środek karny, środek kompensacyjny lub środek zabezpieczający nieznane ustawie,
6) zapadło z naruszeniem zasady większości głosów lub nie zostało podpisane przez którąkolwiek z osób biorących udział w jego wydaniu,
7) zachodzi sprzeczność w treści orzeczenia, uniemożliwiająca jego wykonanie,
8) zostało wydane pomimo to, że postępowanie karne co do tego samego czynu tej samej osoby zostało już prawomocnie zakończone,
9) zachodzi jedna z okoliczności wyłączających postępowanie, określonych w art. 17 § 1 pkt 5, 6 i 8-11 kodeksu postępowania karnego,
10) oskarżony w postępowaniu sądowym nie miał obrońcy, gdy przepisy wskazały, że go musi mieć lub obrońca nie brał udziału w czynnościach, w których jego udział był obowiązkowy,
11) sprawę rozpoznano podczas nieobecności oskarżonego, którego obecność była obowiązkowa.
lub innego rażącego naruszenia prawa, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na treść orzeczenia; kasacja nie może być wniesiona wyłącznie z powodu niewspółmierności kary.
W sprawach o zbrodnie Minister Sprawiedliwości – Prokurator Generalny może wnieść kasację wyłącznie z powodu niewspółmierności kary. Kasację na korzyść można wnieść jedynie w razie skazania oskarżonego za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania. Kasację na niekorzyść można wnieść jedynie w razie uniewinnienia oskarżonego albo umorzenia postępowania.
Ustalenia dotyczące strony podmiotowej czynu zabronionego, w tym przejęcie zamiaru czy też jego postaci, należą do sfery ustaleń faktycznych, które nie mogą być przedmiotem zarzutu kasacyjnego. Zarzut obrazy prawa materialnego mógłby być zaś rozważany jedynie wówczas, gdyby dotyczył wykładni bądź zastosowania tego prawa w niekwestionowanym stanie faktycznym. Obraza prawa materialnego polega na jego wadliwym zastosowaniu lub niezastosowaniu w orzeczeniu, które oparte jest na trafnych i niekwestionowanych ustaleniach faktycznych. Nie można zatem mówić o naruszeniu przepisów prawa materialnego w sytuacji, gdy wadliwość orzeczenia w tym zakresie jest wynikiem błędnych ustaleń faktycznych przyjętych za jego podstawę. Z istoty samej kasacji wynika, że w tym postępowaniu niedopuszczalne jest dokonywanie przez Sąd Najwyższy ponownej oceny dowodów, czy też poprawności dokonanych ustaleń faktycznych. Sąd kasacyjny może tylko zbadać, czy Sądy obydwu instancji dokonując tych ustaleń nie dopuściły się rażącego naruszenia reguł procedowania, co mogłoby mieć wpływ na ustalenia faktyczne, a w konsekwencji na treść wyroku. Zatem kontroli w trybie kasacji podlegają nie same ustalenia faktyczne, ale sposób ich dokonania. Zakaz wnoszenia kasacji „wyłącznie z powodu niewspółmierności kary” nie wyklucza możliwości kwestionowania orzeczenia o karze w prawomocnym wyroku, ale tylko wtedy gdy podnosi się zarzuty obrazy prawa materialnego lub procesowego, które mogły mieć wpływ na treść rozstrzygnięcia o karze.
Warunkiem uwzględnienia kasacji jest nie tylko wykazanie rażącego naruszenia prawa, ale i tego, że mogło ono mieć istotny wpływ na treść zaskarżonego wyroku. Skuteczność zarzutu kasacyjnego jest uwarunkowana koniecznością wykazania nim przez skarżącego nie tylko samego „innego rażące naruszenia prawa”, ale także i możliwości „istotnego wpływu” tego uchybienia na treść zaskarżonego kasacją wyroku. Oba te warunki muszą zatem zaistnieć kumulatywnie. Brak któregokolwiek z nich czyni taki zarzut kasacyjnie bezzasadnym i w konsekwencji implikuje ocenę kasacji w której jest jako wyłączny podnoszony – jako oczywiście bezzasadną.
Termin do wniesienia kasacji dla stron wynosi 30 dni
od daty doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem. Wniosek o doręczenie orzeczenia z uzasadnieniem należy zgłosić w sądzie, który wydał orzeczenie, w terminie zawitym 7 dni od daty ogłoszenia orzeczenia, a jeżeli ustawa przewiduje doręczenie orzeczenia, od daty jego doręczenia. Terminu do wniesienia kasacji wskazanego wyżej nie stosuje się do kasacji wnoszonej przez Ministra Sprawiedliwości – Prokuratora Generalnego, Rzecznika Praw Obywatelskich i Rzecznika Praw Dziecka. Niedopuszczalne jest uwzględnienie kasacji na niekorzyść oskarżonego wniesionej po upływie roku od daty uprawomocnienia się orzeczenia. Początek 30-dniowego terminu do wniesienia kasacji liczy się od dnia doręczenia orzeczenia wraz z uzasadnieniem, niezależnie od tego, czy są one obarczone oczywistymi omyłkami pisarskimi lub rachunkowymi bądź poważniejszymi usterkami, jeżeli tylko nie uniemożliwiają wniesienia tego nadzwyczajnego środka zaskarżenia.
Strona wnosi kasację do Sądu Najwyższego
za pośrednictwem sądu odwoławczego. W wypadku, gdy kasacje wnosi Minister Sprawiedliwości – Prokurator Generalny, a także Rzecznik Praw Obywatelskich, kasację wnosi się bezpośrednio do Sądu Najwyższego.
W kasacji należy podać,
na czym polega zarzucane uchybienie. Jeżeli kasacja nie pochodzi od prokuratora, Ministra Sprawiedliwości – Prokuratora Generalnego, Rzecznika Praw Obywatelskich albo Rzecznika Praw Dziecka, powinna być sporządzona i podpisana przez obrońcę lub pełnomocnika będącego adwokatem albo radcą prawnym.
Do kasacji strona dołącza dowód uiszczenia opłaty sądowej;
nie dotyczy to prokuratora. Osoba pozbawiona wolności nie uiszcza opłaty przy wnoszeniu kasacji; w wypadku pozostawienia bez rozpoznania albo oddalenia wniesionej przez nią kasacji zasądza się od niej opłatę. Żołnierz odbywający zasadniczą służbę wojskową lub pełniący służbę wojskową w charakterze kandydata na żołnierza zawodowego nie uiszcza opłaty. Opłata ulega zwrotowi stronie, która ją uiściła, jeżeli kasacja zostanie uwzględniona, chociażby w części, albo zostanie cofnięta.
Środek odwoławczy nie przysługuje na odmowę:
1) zwolnienia od uiszczenia opłaty,
2) wyznaczenia adwokata lub radcy prawnego w celu sporządzenia kasacji,
3) przywrócenia terminu do wniesienia kasacji.
Wniesieniu i rozpoznaniu kasacji na korzyść oskarżonego
nie stoi na przeszkodzie wykonanie kary, zatarcie skazania, akt łaski ani też okoliczność wyłączająca ściganie lub uzasadniająca zawieszenie postępowania. Przedawnienie karalności, jako okoliczność wyłączająca ściganie, wyklucza możliwość wniesienia kasacji na niekorzyść oskarżonego. Niedopuszczalne jest rozpoznanie kasacji na niekorzyść uniewinnionego oskarżonego wniesionej przed upływem okresu przedawnienia, jednak rozpoznawanej już po jego upływie.
Przyjmując kasację,
prezes sądu doręcza jej odpis pozostałym stronom oraz, po złożeniu przez prokuratora pisemnej odpowiedzi na kasację, niezwłocznie przesyła akta sądowi właściwemu do rozpoznania kasacji, jeżeli sąd, do którego wniesiono kasację, nie jest uprawniony do jej rozpoznania. Prezes sądu, do którego wniesiono kasację, odmawia jej przyjęcia w razie nieuzupełnienia braku w terminie, pismo uznaje się za bezskuteczne, o czym należy pouczyć przy doręczeniu wezwania albo wniesiona została po terminie lub przez osobę nieuprawnioną albo jest niedopuszczalny z mocy ustawy. Na zarządzenie zażalenie przysługuje do Sądu Najwyższego. Sąd Najwyższy rozpoznaje zażalenie jednoosobowo. Sąd kasacyjny wydaje postanowienie bez udziału stron, chyba że Prezes Sądu Najwyższego zarządzi inaczej. W wypadku przyjęcia kasacji, której prokurator nie uznał za oczywiście bezzasadną, odpis pisemnej odpowiedzi prokuratora na kasację doręcza się pozostałym stronom, ich obrońcom i pełnomocnikom. Dalsze pisma procesowe wnosi się bezpośrednio do sądu kasacyjnego. Prokurator, uznając kasację za oczywiście bezzasadną, przesyła odpis odpowiedzi na kasację pozostałym stronom, ich obrońcom i pełnomocnikom, którzy w terminie 14 dni od otrzymania odpowiedzi prokuratora mogą przedstawić sądowi na piśmie swoje stanowisko.
Sąd Najwyższy pozostawia bez rozpoznania przyjętą kasację,
jeżeli nie odpowiada ona przepisom lub gdy przyjęcie kasacji nastąpiło na skutek niezasadnego przywrócenia terminu. Sąd kasacyjny wydaje postanowienie bez udziału stron, chyba że prezes Sądu Najwyższego zarządzi inaczej. Sąd Najwyższy może jednak zwrócić akta sprawy sądowi odwoławczemu, jeżeli stwierdzi, że nie zostały dopełnione czynności zmierzające do usunięcia braków formalnych wniesionej kasacji.
W razie wniesienia kasacji Sąd Najwyższy może wstrzymać wykonanie zaskarżonego orzeczenia,
jak i innego orzeczenia, którego wykonanie zależy od rozstrzygnięcia kasacji. Sąd kasacyjny wydaje postanowienie na posiedzeniu bez udziału stron, chyba że prezes Sądu Najwyższego zarządzi inaczej.
Jeżeli kasację wniesiono na niekorzyść oskarżonego,
Sąd Najwyższy może zastosować środek zapobiegawczy, chyba że oskarżony był uniewinniony.
Jeżeli ustawa nie wymaga wydania wyroku,
Sąd Najwyższy orzeka jednoosobowo, chyba że Prezes Sądu Najwyższego zarządzi rozpoznanie sprawy w składzie trzech sędziów. Jeżeli kasacja dotyczy orzeczenia Sądu Najwyższego, podlega rozpoznaniu w składzie siedmiu sędziów, chyba że orzeczenie zostało wydane jednoosobowo; w takim wypadku Sąd Najwyższy orzeka w składzie trzech sędziów.
Sąd Najwyższy rozpoznaje kasację na rozprawie,
a w wypadkach przewidzianych przez ustawę – na posiedzeniu bez udziału stron. Strony pozbawionej wolności nie sprowadza się na rozprawę, chyba że Prezes Sądu Najwyższego lub Sąd Najwyższy uzna to za konieczne. Oddalenie kasacji jako oczywiście bezzasadnej nie wymaga pisemnego uzasadnienia; jeżeli postanowienie zostało wydane na posiedzeniu oraz wtedy, gdy zostało wydane na rozprawie a strona pozbawiona wolności nie miała przedstawiciela procesowego i nie została sprowadzona na rozprawę, uzasadnienie sporządza się na jej wniosek. Kasacja wniesiona na korzyść oskarżonego może być uwzględniona w całości na posiedzeniu bez udziału stron, w razie jej oczywistej zasadności.
Oddalenie kasacji albo uchylenie wyroku
Sąd Najwyższy po rozpoznaniu sprawy oddala kasację albo zaskarżone orzeczenie uchyla w całości lub w części. Uchylając zaskarżone orzeczenie Sąd Najwyższy przekazuje sprawę właściwemu sądowi do ponownego rozpoznania albo umarza postępowanie, a jeżeli skazanie jest oczywiście niesłuszne – uniewinnia oskarżonego.
Z chwilą uchylenia wyroku
wykonanie kary, środka karnego, przepadku i środka kompensacyjnego ustaje; karę, środek karny, przepadek i środek kompensacyjny już wykonane – w wypadku późniejszego ponownego skazania – zalicza się odpowiednio na poczet nowo orzeczonej kary, środka karnego, przepadku i środka kompensacyjnego. Sąd Najwyższy, uchylając orzeczenie, może zastosować środek zapobiegawczy. Na postanowienie o zastosowaniu tymczasowego aresztowania służy zażalenie do równorzędnego składu Sądu Najwyższego. W razie uchylenia prawomocnego wyroku o warunkowym umorzeniu postępowania lub orzekającego karę z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, w wypadku ponownego orzeczenia o warunkowym umorzeniu postępowania lub kary z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, na poczet okresu próby zalicza się okres próby, który upłynął od uprawomocnienia się wyroku do daty jego uchylenia.
[spacer]
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji. Prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.