Twoja sprawa z zakresu prawa karnego jest już wystarczająco stresująca. Nie powinieneś rozbijać banku tylko po to, aby upewnić się, że jesteś chroniony

Odwołanie, odwieszenie i zarządzenie wykonanie zawieszonej kary pozbawienia wolności

Art. 75 Kodeksu karnego

§ 1. Sąd zarządza wykonanie kary, jeżeli skazany w okresie próby popełnił podobne przestępstwo umyślne, za które orzeczono prawomocnie karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania.

§ 1a. Sąd zarządza wykonanie kary jeżeli skazany za przestępstwo popełnione z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej zamieszkujących wspólnie ze sprawcą w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, ponownie używając przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej zamieszkujących wspólnie ze sprawcą.

§ 2. Sąd może zarządzić wykonanie kary, jeżeli skazany w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, w szczególności gdy popełnił inne przestępstwo niż określone w § 1, albo jeżeli uchyla się od uiszczenia grzywny, od dozoru, wykonania nałożonych obowiązków lub orzeczonych środków karnych, środków kompensacyjnych lub przepadku.

§ 2a. Sąd zarządza wykonanie kary, jeżeli okoliczności, o których mowa w § 2, zaistnieją po udzieleniu skazanemu pisemnego upomnienia przez sądowego kuratora zawodowego, chyba że przemawiają przeciwko temu szczególne względy.

§ 3. Sąd może zarządzić wykonanie kary, jeżeli skazany po wydaniu wyroku, lecz przed jego uprawomocnieniem się, rażąco narusza porządek prawny, a w szczególności gdy w tym czasie popełnił przestępstwo.

§ 3a. Zarządzając wykonanie kary w wypadkach, o których mowa w § 2 i 3, sąd może, uwzględniając dotychczasowy przebieg próby, a w szczególności wykonanie nałożonych obowiązków, skrócić orzeczoną karę, nie więcej jednak niż o połowę.

§ 4. Zarządzenie wykonania kary nie może nastąpić później niż w ciągu 6 miesięcy od zakończenia okresu próby.

Zarówno obligatoryjne jak i fakultatywne zarządzenie wykonania kary związane jest z zachowaniem skazanego w okresie próby, który rozpoczyna się momencie uprawomocnienia się wyroku, orzekającego karę z warunkowym zawieszeniem jej wykonania. Jednak nie każde naruszenie porządku prawnego wymaga zarządzenia wykonania kary pozbawienia wolności, ale tylko zachowanie rażące, to jest zawierające znaczny ładunek jego pejoratywności, więc które jest nacechowane jaskrawością czy uporczywością oraz dużym nasileniem złej woli sprawcy.  Naruszeniem porządku prawnego jest postąpienie skazanego wbrew nakazom lub zakazom prawa karnego, zwłaszcza popełnienie przestępstwa czy wykroczenia, a także postępowanie wbrew regułom, których przestrzeganie mieści się w granicach zadań i celów, jakie prawo karne wiąże z takimi instytucjami jak warunkowe zwolnienie, w szczególności poprzez uchylanie się od nałożonych obowiązków, dozoru lub orzeczonych środków karnych.

Podstawa fakultatywnego zarządzenia wykonania kary określona w art. 75 § 2 KK odnosi się do naruszenie przepisów różnych dziedzin prawa (prawa wykroczeń, prawa rodzinnego i opiekuńczego i in.), byleby tylko było ono rażące. Przepis wskazuje, że w szczególności rażącym naruszeniem porządku prawnego jest popełnienie innego przestępstwa. Jak wskazuje się w doktrynie ustawodawca, posługując się określeniem „inne” nie wskazuje na inne przestępstwo, ale o brak prawomocnego skazania w warunkach określonych tym przepisem.

Rzecz jednak w tym, że w myśl art. 75 § 2 KK do zarządzenia wykonania kary konieczne jest nie tylko stwierdzenie, iż skazany nie wykonał nałożonego na niego obowiązku, lecz niezbędne jest jeszcze ustalenie, że przyczyną takiego stanu rzeczy jest postawa skazanego. Jeżeli natomiast oskarżony nie posiadałby dostatecznych środków finansowych, przez co nie miałby obiektywnie możliwości wywiązania się ciążącego na nim obowiązku, brak byłoby podstaw, aby zarządzić wykonanie orzeczonej w stosunku do niego kary (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 8 kwietnia 2009 r., II AKA 63/09)

W pojęciu „uchylać się” mieści się negatywny stosunek psychiczny skazanego do nałożonych obowiązków bądź dozoru, będący wyrazem jego złej woli, a sprawiający że mimo obiektywnej możliwości nie realizuje on obowiązków, gdyż nie chce tego, a więc postępuje tak z powodów przez siebie zawinionych (postanowienie SN z dnia 28 lipca 1980 roku, V KRN 146/80, OSNKW 10-11/80 poz. 82). Zatem nie każde obiektywne naruszenie obowiązku probacyjnego staje się automatycznie „uchylaniem” od jego wykonania. Tym bardziej, gdy materiał dowodowy ewidentnie pokazuje, że uchybienia w tym zakresie są marginalne i zostają następnie w spójny sposób usprawiedliwione.

Naprawienie szkody

Dokonanie przez pokrzywdzonego cesji roszczeń wynikających z orzeczonego na jego rzecz obowiązku naprawienia szkody powoduje, iż wykonanie takiego obowiązku staje się bezprzedmiotowe, natomiast brak jego realizacji względem podmiotu trzeciego, który nabył w drodze cesji przedmiotową wierzytelność, nie może być uznany za niewykonanie obowiązku probacyjnego w rozumieniu art. 75 § 2 KK W konsekwencji więc, w takiej sytuacji, gdy doszło do cesji wierzytelności na rzecz innego podmiotu, nawet pomimo niewykonania przez skazanego nałożonego nań obowiązku naprawienia szkody, nie jest dopuszczalne zarządzenie wykonania warunkowo zawieszonej kary pozbawienia wolności (por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 25 września 2015 r., II KK 225/15, OSNKW 2016, z. 1, poz. 7; z dnia 16 grudnia 2014 r., V KK 347/14, z dnia 21 lutego 2013 r., IV KK 332/12).

Do kiedy można zarządzić karę pozbawienia wolności

Zgodnie z art. 75 § 4 KK zarządzenie wykonania kary warunkowo zawieszonej może nastąpić nie później niż w ciągu sześciu miesięcy od zakończenia okresu próby. Okres sześciu miesięcy liczony od upływu okresu na jaki warunkowo zawieszono karę pozbawienia wolności przeznaczony jest na możliwość podjęcia czynności zmierzających do ustalenia zaistnienia lub niezaistnienia okoliczności przewidzianych w art. 75 KK. Po upływie tego okresu skazanie ulega zatarciu z mocy prawa (art. 76 KK). Bieg terminu określonego w art. 75 § 4 KK nie może być przerwany na skutek podjęcia przez sąd jakichkolwiek czynności związanych z zarządzeniem wykonania kary. Przekroczenie tego terminu skutkuje koniecznością umorzenia postępowania.

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego, w tym okresie konieczne jest nie tylko podjęcie decyzji o zarządzeniu wykonania kary warunkowo zawieszonej, lecz również jej uprawomocnienie się (por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 28 kwietnia 2004 r., II KK 37/04 oraz z dnia 22 września 2005 r., III KK 312/05, OSNwSK 2005, nr 1, poz. 1734).

Czyli w przypadku bowiem wydania postanowienia o zarządzeniu wykonania warunkowo zawieszonej kary pozbawienia wolności na podstawie art. 75 § 1 KK, termin 6-miesięczny przewidziany w art. 75 § 4 KK jest zachowany, jeżeli przed jego upływem nastąpiło wydanie, choćby nieprawomocnego postanowienia o zarządzeniu wykonania kary pozbawienia wolności (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 października 2013 r, V KK 177/13).

Termin sześciomiesięczny, biegnący „od zakończenia okresu próby” – jak przepis ten ustala – jest granicą czasową dla możliwości wydania zarządzenia wykonania kary. Jest to termin nieprzekraczalny, nie może być zatem przedłużony.

Wykonalność postanowienia o zarządzeniu wykonania kary

Postanowienie o zarządzeniu wykonania kary wydane na podstawie art. 75 § 1, § 1a i § 2a KK staje się wykonalne z chwilą wydania przed upływem okresu wskazanego w art. 75 § 4 KK, chyba że sąd wydający postanowienie albo sąd powołany do rozpoznania zażalenia wstrzyma jego wykonanie. W przypadku takiego wstrzymania wykonanie postanowienia może nastąpić dopiero po jego uprawomocnieniu przed upływem terminu do zarządzenia wykonania kary.

Natomiast dla postanowień wydanych w oparciu o przepis art. 75 § 2 i 3 KK decydujące znaczenie na chwila uprawomocnienia się takiego orzeczenie (zob. szerzej w tym przedmiocie Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 14 września 2016 r., V KK 230/16).

W obowiązującym aktualnie stanie prawnym ustawodawca zdecydował się wprowadzić rozgraniczenie wykonalności postanowień o wykonaniu warunkowo zawieszonej kary pozbawienia wolności w zależności od podstawy prawnej wydania, tj. obligatoryjnego (art. 75 § 1, § 1a albo § 2a KK) albo fakultatywnego (art. 75 § 2 i 3 KK) zarządzenia wykonania kary. Kodeks karny wykonawczy jako zasadę przyjmuje wykonalność postanowień wydanych w postępowaniu wykonawczym z chwilą ich wydania.

Przesłuchanie i wysłuchanie skazanego w sądzie

Przepis art. 22 § 1 KKW wprowadza obowiązek każdorazowego zawiadamiania skazanego o terminie i celu posiedzenia. Przepis ten rozszerzył możliwości bezpośredniego udziału skazanego w posiedzeniu sądu. Jest to równocześnie jeden z przepisów kodeksu karnego wykonawczego, który przewiduje równouprawnienie stron w postępowaniu wykonawczym i umożliwia realizację w tym stadium postępowania podstawowych zasad procesu karnego, to jest zasady bezpośredniości, zasady kontradyktoryjności oraz zasad ustności i prawa do obrony. Brak zawiadomienia skazanego o terminie posiedzenia jest z reguły uchybieniem procesowym, które może mieć wpływ na treść orzeczenia. Skazany pozbawiony zostaje bowiem prawa do osobistej obrony, a także prawa do ewentualnego ustanowienia obrońcy w celu realizowania jego prawa do obrony w sytuacji, w której nie brałby udziału w posiedzeniu, co zgodnie z art. 22 § 1 KKW nie wstrzymuje rozpoznania sprawy (zob. Z. Hołda, K. Postulski, Kodeks karny wykonawczy. Komentarz, Gdańsk 2005, s. 154-155).

Nie może budzić też wątpliwości, iż określoną w art. 178 § 2 KKW powinność wysłuchania skazanego przed wydaniem postanowienia w przedmiocie zarządzenia wykonania zawieszonej kary pozbawienia wolności, poza wypadkiem obligatoryjnego zarządzenia tej kary na podstawie art. 75 § 1 KK (art. 178 § 2 in fine KKW), rozumieć należy z reguły jako obowiązek sądu, ponieważ ma ona charakter gwarancyjny, umożliwiający skazanemu realizację jego prawa do obrony zarówno w znaczeniu materialnym, jak i formalnym” (tak postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 18 czerwca 2009 r., IV KK 165/09, OSNKW 2009, z. 11, poz. 96, z dnia 10 czerwca 1991 r., II KRN 48/91, OSNKW 1991, z. 10-12, poz. 54). Z kolei w uzasadnieniu postanowienia z dnia 21 sierpnia 2007 r., II KK 85/07, Sąd Najwyższy wskazał że dyrektywę „powinności wysłuchania skazanego” należy odczytywać jako konieczność dołożenia wszelkich starań mających na celu wysłuchanie skazanego; ewentualnie ustanowionego przez niego obrońcy. Odstąpienie od wysłuchania powinno mieć charakter wyjątkowy i ograniczać się jedynie do sytuacji, w których skazany swoim zachowaniem daje podstawy do przyjęcia, iż nie zamierza brać udziału w posiedzeniu.

Wyjaśnienia skazanego złożone przed sądem w toku postępowania wykonawczego stanowią pełnowartościowy dowód i ich kształt może decydować o potrzebie lub braku potrzeby zarządzenia wykonania warunkowo zawieszonej kary pozbawienia wolności na podstawie art. 75 § 2 KK. Oznacza to, że sąd ma nie tylko zgodnie z art. 22 § 1 KKW obowiązek zawiadomienia skazanego o terminie posiedzenia, ale także, że w wypadku jego niestawiennictwa i niestawiennictwa obrońcy, powinien szczególnie ostrożnie korzystać z reguły, w myśl której niestawiennictwo skazanego lub jego obrońcy nie tamuje rozpoznania sprawy. Rozważyć należy w takich sytuacjach potrzebę skorzystania z możliwości sprowadzenia skazanego (art. 23 § 1 KKW), przesłuchania go przez sąd wezwany (art. 23 § 2 KKW) lub (art. 23 § 3 KKW) odbycia posiedzenia w zakładzie karnym, w którym skazany przebywa (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 czerwca 2009 r., IV KK 165/09, OSNKW z 2009 r., z. 11, poz. 96 oraz Z. Hołda, K. Postulski, Kodeks karny wykonawczy. Komentarz, Gdańsk 2005, s. 592-593). W żadnym jednak razie nie można prowadzić postępowania i orzekać o zarządzeniu wykonania kary w sytuacji, w której skazany w ogóle nie został powiadomiony o terminie i celu posiedzenia i to także wtedy, gdy w ocenie sądu zarządzenie wykonania kary jawi się jako oczywiste.

[spacer]

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Adwokat Mateusz Ziębaczewski

Mateusz Ziębaczewski to doświadczony adwokat i jedyny w swoim rodzaju specjalista od prawa karnego. Swoją wiedzą i umiejętnościami służy klientom, pomagając im w najbardziej skomplikowanych sprawach karnych. Wybierając nas możesz mieć pewność, że będziemy w pełni oddani Tobie i Twojej sprawie. Z naszą kancelarią współpracują najbardziej znani profesorowie, doktorzy prawa oraz byli ministrowie, gdyż cenią jakość, pewność i bezpieczeństwo jakie oferujemy.

email telefon LinkedIn

Zobacz pozostałe wpisy autora

Kancelaria Prawa Karnego w Poznaniu. Prawo Karne Poznań