Twoja sprawa z zakresu prawa karnego jest już wystarczająco stresująca. Nie powinieneś rozbijać banku tylko po to, aby upewnić się, że jesteś chroniony

Wypadek samochodowy w komunikacji, kolizja i potrącenie – art. 177 Kodeksu Karnego

Art. 177 Kodeksu Karnego

§ 1. Kto, naruszając, chociażby nieumyślnie, zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, powoduje nieumyślnie wypadek, w którym inna osoba odniosła obrażenia ciała określone w art. 157 § 1, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Jeżeli następstwem wypadku jest śmierć innej osoby albo ciężki uszczerbek na jej zdrowiu, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 3. Jeżeli pokrzywdzonym jest wyłącznie osoba najbliższa, ściganie przestępstwa określonego w § 1 następuje na jej wniosek.

Artykuł 177 kodeksu karnego przewiduje dwa typy podstawowe przestępstwa w komunikacji:

1) średni wypadek w komunikacji, którego skutkiem są obrażenia ciała powodujące naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwający dłużej niż 7 dni (§ 1), oraz

2) ciężki wypadek w komunikacji, powodujący śmierć innej osoby albo ciężki uszczerbek na jej zdrowiu (§ 2).

Skutki wypadku zostały ograniczone do obrażeń ciała powodujących naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia na okres powyżej 7 dni, lecz niestanowiących ciężkiego uszczerbku na zdrowiu w rozumieniu art. 156 § 1 KK. Zawężenie do tego rodzaju skutków nastąpiło przez odesłanie do obrażeń ciała określonych w art. 157 § 1 KK. Z treści § 1 w kontekście § 2 art. 157 KK wynika, że przepis ten dotyczy obrażeń ciała powodujących naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwający dłużej niż 7 dni. W art. 157 § 2 KK mowa jest o obrażeniach powodujących naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwający nie dłużej niż 7 dni. Staje się oczywiste, że są one wyłączone z zakresu skutków wypadku drogowego, skoro obrażenia ciała jakie mają wynikać z naruszenia zasad bezpieczeństwa ruchu zostały w art. 177 § 1 KK określone przez odesłanie do § 1 tego przepisu. Nie wchodzą więc w grę skutki opisane w art. 157 § 2 KK. Chodzi o obrażenia innej osoby niż sprawca. Jeżeli obrażeń tych dozna wyłącznie sprawca zdarzenia, nie ma mowy o przestępstwie wypadku w komunikacji. W ustawie jest mowa o obrażeniach ciała, których doznała „inna osoba”.

Skutkiem wypadku określonego w art. 177 § 2 KK jest śmierć albo ciężki uszczerbek na zdrowiu, określony w art. 156 § 1 KK. Ustawa nie odsyła wprost do tego przepisu, lecz posługuje się określeniem nazwowym, wyraźnie stanowiąc, że chodzi o „ciężki uszczerbek na zdrowiu”. Taki przymiot mają obrażenia wymienione w art. 156 § 1 KK, co ustawodawca zaznaczył w tym przepisie. Chodzi o uszczerbek na zdrowiu w postaci: pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia, innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej, choroby realnie zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej lub znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego zeszpecenia lub zniekształcenia ciała.

Zasady bezpieczeństwa w komunikacji

Przestępstwo wypadku w komunikacji zachodzi wówczas, gdy wymienione w art. 177 § 1 lub 2 KK skutki zostaną spowodowane w wyniku naruszenia zasad bezpieczeństwa w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym. W każdej sprawie sąd powinien bacznie rozważyć, czy istnieje związek przyczynowy pomiędzy stwierdzonym naruszeniem przepisów, a przedmiotową kolizją drogową. Związek ten nie może być rozumiany jako jedynie czasowe lub miejscowe następstwo zdarzeń, ale jako następstwo rzeczowe skutku, w postaci wypadku drogowego, z poprzedzającym go naruszeniem przez oskarżonego przepisów o ruchu drogowym.

Zasady bezpieczeństwa, na podstawie kryterium wpływu na skutek, jaki wywołuje ich naruszenie, można podzielić na takie, których naruszenie może być:

1) bezpośrednią przyczyną skutku,

2) pośrednią jego przyczyną,

3) niepozostającą w żadnym związku z zaistniałym skutkiem.

Zasady bezpieczeństwa w ruchu określają warunki bezpiecznego ruchu i stanowią konkretyzację ogólnych zasad ostrożności w zakresie ruchu lądowego, wodnego i powietrznego. Są one sformułowane w sposób zgeneralizowany, niezależny od indywidualnych właściwości uczestnika ruchu oraz są nastawione na cechy uczestników wymagane dla bezpiecznego uczestniczenia w tym ruchu. Na każdym uczestniku ruchu ciążą identyczne obowiązki w tej samej sytuacji.

Przez zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym rozumieć należy:

1) reguły zawarte w przepisach określających porządek poruszania się na szlakach komunikacyjnych i zachowanie się w typowych dla ruchu sytuacjach lub wyrażone przez przyjęte oznakowanie, oświetlenie i sygnalizację,

2) reguły nieskodyfikowane w sposób szczególny, a wynikające z wyżej wymienionych przepisów oraz istoty bezpieczeństwa w ruchu, które muszą znaleźć zastosowanie wszędzie tam, gdzie nie ma sprecyzowanego przepisu. Ich istnienie wiąże się z tym, że nie jest możliwe przewidzenie i unormowanie wszystkich sytuacji w ruchu, a ocena zachowania poszczególnych osób w takich sytuacjach musi być dokonana na tle ogólnych reguł, wynikających z konieczności ostrożnego i rozważnego zachowania się w ruchu. Uczestnik ruchu powinien kierować się, oprócz przepisów ruchu, także zdrowym rozsądkiem, ogólną przezornością i respektowaniem bezpieczeństwa innych.

Prawo o ruchu drogowym wymaga zachowania ostrożności od uczestnika ruchu i innej osoby znajdującej się na drodze oraz od osoby znajdującej się w pobliżu drogi, z tym że w tym ostatnim wypadku tylko wówczas, gdyby jej zachowanie mogło spowodować zagrożenie bezpieczeństwa lub porządku ruchu drogowego, ruch ten utrudnić albo w związku z ruchem zakłócić spokój lub porządek publiczny oraz narazić kogokolwiek na szkodę.

Miejsce wypadku w komunikacji

Miejscem tego przestępstwa w zakresie ruchu drogowego mogą być drogi publiczne, strefy zamieszkania, strefy ruchu, drogi wewnętrzne, oraz inne miejsca dostępne dla ruchu pojazdów. Najpełniej ruch jest reglamentowany na drogach publicznych, w strefach zamieszkania i strefach ruchu. Ruchem lądowym jest nie tylko ruch na drogach publicznych, w strefach zamieszkania, ale również ruch w miejscach dostępnych dla powszechnego użytku. Do miejsc dostępnych dla ruchu pojazdów nie mogą natomiast zostać zaliczone miejsca, w których nie odbywa się ruch ogólnodostępny, a jedynie w danym miejscu dopuszczone jest do ruchu wąskie grono osób.

Do miejsc poza drogami publicznymi należy zaliczyć drogi wewnętrzne, którymi są drogi, drogi rowerowe, parkingi oraz place przeznaczone do ruchu pojazdów, niezaliczone do żadnej z kategorii dróg publicznych i niezlokalizowane w pasie drogowym tych dróg. Są nimi przede wszystkim drogi w osiedlach mieszkaniowych, dojazdowe do gruntów rolnych i leśnych, dojazdowe do obiektów użytkowanych przez podmioty prowadzące działalność gospodarczą, place przed dworcami kolejowymi, autobusowymi.

Związek przyczynowy

Dla odpowiedzialności za wypadek w komunikacji nie wystarczy samo naruszenie zasad bezpieczeństwa, ale niezbędne jest nastąpienie skutku w postaci naruszenia czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia trwającego dłużej niż 7 dni (art. 177 § 1 KK), albo śmierci innej osoby lub ciężkiego uszczerbku na jej zdrowiu (art. 177 § 2 KK), a ponadto musi zachodzić związek przyczyny między naruszeniem zasad a skutkiem. Zasadnie podkreśla się w doktrynie, że zakres zasad bezpieczeństwa ruchu, których naruszenie jest niezbędne dla bytu przestępstw drogowych, nie jest nieograniczony, a jest wyznaczony wymaganiem istnienia związku przyczynowego, który musi zachodzić między naruszeniem określonej zasady a skutkiem w postaci śmierci lub obrażeń ciała.

Spowodowanie skutku może być tylko wtedy obiektywnie przypisane sprawcy, gdy urzeczywistnia się w nim niebezpieczeństwo, któremu zapobiec miałoby przestrzeganie naruszonego obowiązku ostrożności. Innymi słowy, spowodowanie skutku może być tylko wtedy przypisane sprawcy, gdy przestrzeganie przez niego obowiązku ostrożności zapobiegłoby nastąpieniu skutku. Rozstrzygnięcie, czy między czynem a powstałym skutkiem zachodzi związek normatywny, a więc, czy są podstawy do przypisania tego uszczerbku na skutek istotnego zwiększenia prawnie nieakceptowanego niebezpieczeństwa dla dobra prawnego, należy nie do sfery ustaleń faktycznych, ale do sfery decyzji, czy właściwie zastosowano prawo materialne;

Współodpowiedzialnymi mogą być dwaj współuczestnicy ruchu, a czasem nawet większa ich liczba. Warunkiem takiej oceny prawnej jest stwierdzenie, w odniesieniu do każdego z tych uczestników z osobna, po, że w zarzucalny sposób naruszył on, chociażby nieumyślnie, zasady bezpieczeństwa w ruchu, a także, że pomiędzy jego zachowaniem a zaistniałym wypadkiem istnieje powiązanie przyczynowe oraz tego, że istnieje normatywna podstawa do przyjęcia, iż zachowanie uczestnika ruchu powiązane przyczynowo z wypadkiem.

Przyczynienie się pokrzywdzonego do wypadku drogowego

Przyczynienie się pokrzywdzonego do wypadku nie zwalnia od odpowiedzialności karnej osoby, która przyczyniła się do wypadku w mniejszym stopniu. W ruchu drogowym właśnie dlatego obowiązuje zasada tzw. ograniczonego zaufania wobec innych uczestników ruchu tego ruchu, że nawet ewentualne przyczynienie się innego uczestnika ruchu do spowodowania wypadku drogowego, nie zwalnia od odpowiedzialności tego, kto swoim działaniem także się do niego przyczynił. Przekroczenie przepisów przez innego użytkownika drogi zwalnia, zgodnie z zasadą ograniczonego zaufania, osobę przestrzegającą przepisów od odpowiedzialności wtedy m.in., gdy dostrzegając to przekroczenie zrobiła wszystko, co było możliwe w danej sytuacji, aby zaistniałemu niebezpieczeństwu przeciwdziałać. Przyczynienie się innego uczestnika do wypadku powinno być poczytane na korzyść sprawcy. Powinno być wzięte pod uwagę przy ocenie stopnia zawinienia oskarżonego

Kto może popełnić przestępstwo

Podmiotem tego przestępstwa jako uczestnik ruchu może być pieszy, kierujący, a także inne osoby przebywające w pojeździe lub na pojeździe znajdującym się na drodze. Czyny te popełnione są z chwilą, gdy taka osoba znajdzie się w ruchu, tj. z chwilą rozpoczęcia jazdy. Są to wykroczenia i przestępstwo formalne. Do ich znamion nie należy skutek. Co do odpowiedzialności osoby udostępniającej pojazd osobie znajdującej się w stanie po użyciu alkoholu albo podobnie działającego środka, która spowodowała, w wyniku naruszenia zasad ruchu drogowego, obrażenia ciała innej osoby, prezentowany jest w zasadzie jednolity pogląd, że osoba taka ponosi odpowiedzialność za przestępstwo nieumyślne. Przykład z wyroku sądu: „ Nie ulega wątpliwości, że skazany wręczając kluczyki do samochodu pijanemu W.K. naruszył umyślnie podstawowe zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym, a skutki swego postępowania mógł i powinien przewidzieć. Pomiędzy zachowaniem skazanego a zaistniałym wypadkiem zachodzi związek przyczynowy. Gdyby nie zezwolił on na prowadzenie swego pojazdu osobie nietrzeźwej, do wypadku, jak to słusznie ustalił Sąd, w ogóle by nie doszło. Jest on więc nie „sprawcą pośrednim”, lecz współsprawcą”.

Umyślność i nieumyślność przestępstwa

Zawarty w art. 177 § 1 KK zwrot „chociażby nieumyślnie” wskazuje, że naruszenie zasad bezpieczeństwa ruchu może nastąpić zarówno umyślnie, jak i nieumyślnie, z tym że znamiona tego przestępstwa są wyczerpane także wówczas, gdy naruszenie tych zasad nastąpiło nieumyślnie. Przestępstwo to jest, nawet wówczas, gdy naruszenie zasad bezpieczeństwu ruchu nastąpiło umyślnie, przestępstwem nieumyślnym. Sam fakt prowadzenia samochodu z naruszeniem zasad bezpieczeństwa w ruchu lądowym nie daje podstawy do przyjęcia, że kierujący takim pojazdem godzi się z góry na wszelkie następstwa takiej jazdy, tym więcej, że w wypadku zderzenia z innym pojazdem życie i zdrowie kierującego jest również narażone na niebezpieczeństwo. Umyślne naruszenie zasad bezpieczeństwa, nawet rażące, nie przesądza, że sprawca przewidywał i godził się na skutki swego zachowania.

Rodzaj zawinienia w naruszeniu zasad bezpieczeństwa ruchu rzutuje w na stopień społecznej szkodliwości czynu. Ustawodawca nakazuje przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu brać pod uwagę, m.in. wagę naruszonych przez sprawcę obowiązków, jak również postać zamiaru, rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia. Jak zasadnie przyjął Sąd Najwyższy: „Inny jest w zasadzie stopień społecznego niebezpieczeństwa czynu sprawcy w wypadku, gdy naruszył on nieumyślnie obowiązujące w ruchu zasady bezpieczeństwa, a inny, wówczas znacznie większy, gdy owe zasady naruszone zostały przez sprawcę umyślnie”. Przy ocenie stopnia społecznego niebezpieczeństwa czynu, a w konsekwencji także przy wymiarze kary, inaczej należy traktować sprawcę, który spowodował wypadek drogowy w wyniku rażącego naruszenia przepisów o bezpieczeństwie ruchu na drogach publicznych, a inaczej takiego sprawcę wypadku drogowego, który wprawdzie narusza odpowiednie przepisy, ale czyni to wskutek wynikającej najczęściej z braku dostatecznego doświadczenia błędnej oceny konkretnej sytuacji drogowej.

Obowiązek ustalenia rodzaju winy co do naruszenia zasad bezpieczeństwu w ruchu w postępowaniu przygotowawczym wynika z art. 297 § 1 pkt 4 KPK, nakazującego wyjaśnienie okoliczności sprawy. Chodzi o takie wyjaśnienie okoliczności sprawy, które pozwolą na właściwą ocenę przestępstwa i jego sprawcy. Są to okoliczności dotyczące czasu, miejsca, sposobu popełnienia przestępstwa, osoby sprawcy, rodzaju winy i okoliczności, stanowiące podstawę wymiaru kary, jej rodzaju i formy oraz środków związanych z jej wymiarem. Wyjaśnienia wymagają te okoliczności, które mają znaczenie dla ustalenia w zakresie zaistnienia samego czynu zabronionego jego znamion, okoliczności popełnienia czynu. Wyjaśnienie okoliczności sprawy ma pozwolić na pełną ocenę okoliczności przestępstwa, jak też zachowania sprawcy. W każdym wypadku sprawa powinna być na tyle wyjaśniona, by było możliwe podjęcie trafnej decyzji merytorycznej.

Zagrożenie karą

Przestępstwo stypizowane w § 1 zagrożone jest karą pozbawienia wolności do 3 lat. Ze względu na to zagrożenie możliwe warunkowe umorzenie postępowania karnego. Można, stosując odstąpienie od wymierzenia kary poprzestać na orzeczeniu środka karnego, np. zakazu prowadzenia pojazdów, o ile społeczna szkodliwość czynu nie jest znaczna, a cele kary zostaną w ten sposób spełnione. W takim wypadku możliwe orzeczenie przepadku lub środka kompensacyjnego. W razie umorzenia postępowania można orzec zakaz prowadzenia pojazdów na okres do 2 lat.

Jeżeli sprawca znajdował się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, albo zbiegł z miejsca zdarzenia, za przestępstwo określone w § 1 sąd może wymierzyć karę pozbawienia wolności od 5 miesięcy do 4 lat i 6 miesięcy lat, a za określone w § 2 – od 9 miesięcy do 12 lat.  Ponadto w stosunku do sprawcy tego przestępstwa, będącego uczestnikiem ruchu, możliwe jest orzeczenie zakazu prowadzenia pojazdów określonego rodzaju, a obowiązkowe jest orzeczenie zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów lub pojazdów określonego rodzaju, jeżeli taki sprawca był w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca wypadku.

W razie popełnienia przestępstwa z art. 177 § 2 KK przez sprawę będącego w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, lub który zbiegł z miejsca zdarzenia, sąd orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio, chyba że zachodzi wyjątkowy wypadek, uzasadniony szczególnymi okolicznościami. Orzeczenie tego zakazu dożywotnio jest obligatoryjne bez możliwości odstąpienia w razie ponownego skazania osoby prowadzącej pojazd mechaniczny.

Możliwe jest orzeczenie obowiązku naprawienia szkody lub nawiązki.  Korzystanie przez sprawcę przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji z ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów nie wyłącza ani nakazu orzeczenia obowiązku naprawienia szkody, ani możliwości orzeczenia zamiast tego obowiązku nawiązki.

[spacer]

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji. Prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Adwokat Mateusz Ziębaczewski

Mateusz Ziębaczewski to doświadczony adwokat i jedyny w swoim rodzaju specjalista od prawa karnego. Swoją wiedzą i umiejętnościami służy klientom, pomagając im w najbardziej skomplikowanych sprawach karnych. Wybierając nas możesz mieć pewność, że będziemy w pełni oddani Tobie i Twojej sprawie. Z naszą kancelarią współpracują najbardziej znani profesorowie, doktorzy prawa oraz byli ministrowie, gdyż cenią jakość, pewność i bezpieczeństwo jakie oferujemy.

email telefon LinkedIn

Zobacz pozostałe wpisy autora

Jarocin Gostyń Szamotuły Pleszew Czarnków Trzcianka Oborniki Chodzież Piła Gorzów Wielkopolski Konin Turek Nowy Tomyśl Leszno Wolsztyn Grodzisk Wielkopolski Gniezno Słupca Skoki Kalisz Śrem Buk Kostrzyn Duszniki Kościan Września Środa Wielkopolska Murowana Goślina Ostrów Wielkopolski Kórnik Luboń Swarzędz Opalenica Wągrowiec Krotoszyn Pobiedziska Pniewy Rogoźno Wronki Powidz S uchy Las Biedrusko Tarnowo Podgórne Komorniki Dopiewo Przykona Kleczew Czerwonak Stęszew Kleszczewo Rokietnica Międzychód, Łódź Wrocław Warszawa Katowice Kraków Rzeszów Lublin Gdańsk Szczecin Zielona Góra Opole Śląsk Kielce Olsztyn Bydgoszcz, Mińsk Mazowiecki Wołomin Pruszków Radom Otwock Legionowo Garwolin Grójec Ciechanów Grodzisk Mazowiecki Płońsk Ostrołęka, Dwór Mazowiecki Żyrardów Wyszków Mińsk Mazowiecki Łomianki Marki Ząbki Józefów Konstancin Sochaczew Nadarzyn Wólka, Kosowska Tarczyn Góra Kalwaria Wiskitki Teresin Zaborów Węgrów Warka Sokołów Przasnysz Pułtusk Raszyn Siedlce Białystok

Kancelaria Prawa Karnego w Poznaniu. Prawo Karne Poznań