Twoja sprawa z zakresu prawa karnego jest już wystarczająco stresująca. Nie powinieneś rozbijać banku tylko po to, aby upewnić się, że jesteś chroniony

Solidarne naprawienie szkody przez skazanych w sprawie karnej – art. 46 kk

Przepis art. 46 § 1 Kodeksu karnego w obecnym brzmieniu wyraźnie stanowi, że orzekając przewidziany w tym przepisie środek kompensacyjny stosuje się przepisy prawa cywilnego. Zgodnie zaś z art. 441 Kodeksu cywilnego jeżeli kilka osób ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym, ich odpowiedzialność jest solidarna. Wskazana norma prawna nie przewiduje możliwości uchylenia solidarności. Jeżeli zatem kilka osób wyrządza szkodę, działając wspólnie, bądź samodzielnie i niezależnie od siebie, ich odpowiedzialność jest z mocy art. 441 § 1 Kodeksu cywilnego solidarna bez względu na stopień przyczynienia się poszczególnych osób do wyrządzenia szkody.

Skoro przepisy pozwalają na orzeczenie obowiązku naprawienia szkody „w całości albo w części”, a więc w istocie uznaniowo, zależnie od okoliczności konkretnej sprawy, mając na uwadze w pełni zabezpieczanie w postępowaniu karnym interesów pokrzywdzonego, regułą powinno być całościowe pokrycie szkody. Odstępowanie od zobowiązania do naprawienia szkody w całości należy ograniczyć do przypadków, gdy ujawniony w sprawie materiał dowodowy nie pozwala na ustalenie tej szkody w pełnej wysokości, gdy naprawienie szkody w całości byłoby nierealne, w końcu gdy sam pokrzywdzony przyczynił się do powstania szkody. W przypadku zaś gdy zobowiązanych do naprawienia szkody jest kilku sprawców to można nałożyć na nich obowiązek spłaty w częściach, jeżeli sąd nabierze przekonania, że takie rozwiązanie zabezpieczy interes pokrzywdzonego i zrekompensuje mu w ten sposób całą szkodę. Jeśli powstałaby natomiast wątpliwość co do realności uzyskania odszkodowania od każdego ze sprawców, wtedy konieczne jest nałożenie solidarnego obowiązku zapłaty.

Pokrzywdzony, zgodnie z treścią art. 366 § 1 KC, może bowiem żądać całości lub części świadczenia od wszystkich sprawców łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna. Powyższe nie oznacza jednak, że solidarne orzeczenie obowiązku przewidzianego w art. 46 § 1 KK, w przypadku naprawienia szkody przez jednego ze współodpowiedzialnych za jej powstanie, spowoduje brak dolegliwości po stronie pozostałych. Przepis art. 441 § 2 KC stanowi bowiem, że jeżeli szkoda była wynikiem działania lub zaniechania kilku osób, ten, kto szkodę naprawił, może zadać od pozostałych zwrotu odpowiedniej części. Odpowiedzialność solidarna polega na ukształtowaniu zobowiązania m.in. w taki sposób, że wierzyciel jest uprawniony do odbioru całego świadczenia od każdego z wielu dłużników, przy czym świadczenie może być spełnione tylko raz. Czyli istota odpowiedzialności solidarnej, tzw. biernej, czyli odpowiedzialności solidarnej dłużników, mogącej wchodzić w grę w wypadku orzeczenia obowiązku naprawienia szkody na podstawie art. 46 § 1 KK, polega na tym, że zaspokojenie wierzyciela przez jednego z dłużników zwalnia pozostałych.

W uchwale z dnia 13.12.2000 r. w sprawie I KZP 40/00 Sąd Najwyższy stwierdził, że orzeczenie środka karnego, przewidzianego w art. 46 § 1 KK, dopuszczalne jest również w postaci solidarnego zobowiązania współsprawców przestępstwa do naprawienia wyrządzonej szkody w całości albo w części (OSNKW 2001/1-2/2, Biul.SN 2000/12/11, Prok.i Pr.-wkł. 2001/2/5, Wokanda 2001/3/11, M.Prawn. 2001/5/288)

Z dniem 1 lipca 2015 r. wobec uchylenia w artykule 39 KK punktu 5, obowiązek naprawienia szkody został usunięty z katalogu środków karnych i stracił swój penalny charakter. Jednocześnie w treści znowelizowanego przepisu art. 46 § 1 KK wyraźnie wskazano, że sąd karny, nakładając obowiązek naprawienia szkody, stosuje przepisy prawa cywilnego. A zatem omawiany obowiązek stał się środkiem kompensacyjnym o charakterze cywilnoprawnym, do którego znajduje zastosowanie art. 441 KC przewidujący solidarną odpowiedzialność osób z tytułu czynu niedozwolonego. Powyższą ustawą nowelizującą nadano również nowy kształt treści art. 56 KK, w którym ustawodawca wyłączył możliwość odpowiedniego stosowania zasad i dyrektyw wymiaru kary z art. 53 KK, art. 54 § 1 KK i art. 55 KK do obowiązku naprawienia wyrządzonej przestępstwem szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, orzekanych na podstawie art. 46 § 1 KK. Wobec takiej zmiany przepisów brak jest prawnych przeszkód do stosowania solidarnej odpowiedzialności współsprawców za szkodę spowodowaną przestępstwem, a wcześniejsze argumenty przeciwników takiego rozwiązania w chwili obecnej stały się praktycznie bezprzedmiotowe. Zarazem wypada podkreślić, że skoro do dnia 30 czerwca 2015 r. również istniała możliwość solidarnego orzekania obowiązku naprawienia szkody na podstawie art. 46 § 1 KK, to nie było potrzeby rozpatrywania niniejszego zagadnienia z punktu widzenia zasad intertemporalnych z art. 4 § 1 KK.  A zatem orzeczenie wobec współsprawców przestępstwa tytułem środka kompensacyjnego takiego obowiązku, w zależności od realiów procesowych sprawy, może nastąpić solidarnie, bądź w częściach równych lub stosownie do udziału każdego ze współsprawców w wyrządzonej szkodzie (pro rata parte).

Żaden z przepisów prawa materialnego nie obliguje sądu rozpoznającego sprawę do orzekania wyłącznie w postaci solidarnego zobowiązania współsprawców. Gdy tak przyjmować, co znajduje uzasadnienie w ustawie (art. 46 § 1 KK pozwala na orzekanie obowiązku naprawienia szkody „w całości albo w części”, a więc w istocie orzekanie o tym obowiązku jest uznaniowe, gdyż zależne od oceny okoliczności konkretnej sprawy), to sposób realizacji przez Sąd tego obowiązku, powinien następować w taki jednak sposób, który w pełni zabezpieczy w postępowaniu karnym interesy pokrzywdzonego, a zarazem uwzględnia zasady odpowiedzialności indywidualnej każdego ze współsprawców. Zrozumiałym w świetle tego, powinno być to, że sposób orzekania (jego wybór) należeć powinien w konkretnym wypadku do sądu.

[spacer]

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Adwokat Mateusz Ziębaczewski

Mateusz Ziębaczewski to doświadczony adwokat i jedyny w swoim rodzaju specjalista od prawa karnego. Swoją wiedzą i umiejętnościami służy klientom, pomagając im w najbardziej skomplikowanych sprawach karnych. Wybierając nas możesz mieć pewność, że będziemy w pełni oddani Tobie i Twojej sprawie. Z naszą kancelarią współpracują najbardziej znani profesorowie, doktorzy prawa oraz byli ministrowie, gdyż cenią jakość, pewność i bezpieczeństwo jakie oferujemy.

email telefon LinkedIn

Zobacz pozostałe wpisy autora

Jarocin Gostyń Szamotuły Pleszew Czarnków Trzcianka Oborniki Chodzież Piła Gorzów Wielkopolski Konin Turek Nowy Tomyśl Leszno Wolsztyn Grodzisk Wielkopolski Gniezno Słupca Skoki Kalisz Śrem Buk Kostrzyn Duszniki Kościan Września Środa Wielkopolska Murowana Goślina Ostrów Wielkopolski Kórnik Luboń Swarzędz Opalenica Wągrowiec Krotoszyn Pobiedziska Pniewy Rogoźno Wronki Powidz S uchy Las Biedrusko Tarnowo Podgórne Komorniki Dopiewo Przykona Kleczew Czerwonak Stęszew Kleszczewo Rokietnica Międzychód, Łódź Wrocław Warszawa Katowice Kraków Rzeszów Lublin Gdańsk Szczecin Zielona Góra Opole Śląsk Kielce Olsztyn Bydgoszcz, Mińsk Mazowiecki Wołomin Pruszków Radom Otwock Legionowo Garwolin Grójec Ciechanów Grodzisk Mazowiecki Płońsk Ostrołęka, Dwór Mazowiecki Żyrardów Wyszków Mińsk Mazowiecki Łomianki Marki Ząbki Józefów Konstancin Sochaczew Nadarzyn Wólka, Kosowska Tarczyn Góra Kalwaria Wiskitki Teresin Zaborów Węgrów Warka Sokołów Przasnysz Pułtusk Raszyn Siedlce Białystok

Kancelaria Prawa Karnego w Poznaniu. Prawo Karne Poznań