Twoja sprawa z zakresu prawa karnego jest już wystarczająco stresująca. Nie powinieneś rozbijać banku tylko po to, aby upewnić się, że jesteś chroniony

Wzięcie łapówki i pieniędzy przez urzędnika czy funkcjonariusza publicznego jako wypadek mniejszej wagi – art. 228 § 2 k.k.

Art. 228 Kodeks karny

§ 1. Kto, w związku z pełnieniem funkcji publicznej, przyjmuje korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

§ 3. Kto, w związku z pełnieniem funkcji publicznej, przyjmuje korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę za zachowanie stanowiące naruszenie przepisów prawa,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 4. Karze określonej w § 3 podlega także ten, kto, w związku z pełnieniem funkcji publicznej, uzależnia wykonanie czynności służbowej od otrzymania korzyści majątkowej lub osobistej albo jej obietnicy lub takiej korzyści żąda.

§ 5. Kto, w związku z pełnieniem funkcji publicznej, przyjmuje korzyść majątkową znacznej wartości albo jej obietnicę, podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

Podmiotem przestępstwa łapownictwa biernego jest osoba pełniąca funkcję publiczną. Dla przyjęcia, że osoba spoza kręgu funkcjonariuszy publicznych pełni funkcję publiczną, konieczne jest jednak, by powierzenie funkcji publicznej tej osobie miało umocowanie w ustawie. Pod tym tylko warunkiem spełniona zostanie konstytucyjna zasada określoności czynu zabronionego (A. Zoll, (red.): Kodeks karny. Komentarz, t. II, Kraków 1999, s. 749). W nauce prawa karnego nie ma wypowiedzi pretendujących do zdefiniowania funkcji publicznej, a tym samym do ścisłego oznaczenia podmiotów przestępstw określonych w art. 228 § 1-6 k.k. Przyjmuje się jednak, że funkcja publiczna polega na administrowaniu, rozporządzaniu majątkiem publicznym, podejmowaniu decyzji w sferze publicznej lub ich przygotowywaniu (L. Gardocki: Prawo karne, Warszawa 2001, s. 268). Podkreśla się również, że za szerszym rozumieniem znamienia „osoby pełniącej funkcję publiczną” przemawiają stosunkowo częste sytuacje, gdy w realizacji ważkich zadań publicznych biorą bezpośrednio udział lub wpływają na podejmowane w ich zakresie decyzje (opinie, ekspertyzy) osoby nie będące funkcjonariuszami publicznymi (O. Górniok, w: O. Górniok, S. Hoc, S. Przyjemski: Kodeks karny. Komentarz, t. III, s. 243, Gdańsk 1999).

W przypadku czynu zabronionego określanego mianem łapownictwa biernego ustawodawca instytucję wypadku mniejszej wagi przewidział wyłącznie dla zachowań wyczerpujących znamiona typu podstawowego tego przestępstwa, tj. przestępstwa z art. 228 § 1 KK. Wynika to w sposób nie budzący wątpliwości już choćby z układu przepisów zawartych w art. 228 KK Przepis statuujący wypadek mniejszej wagi ujęto w umieszczonym bezpośrednio pod paragrafem 1. tego artykułu, paragrafie 2, a przypomnieć trzeba, że zgodnie z § 23 ust. 3 zasad techniki prawodawczej (załącznik do rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie „Zasad techniki prawodawczej” – Dz.U. z 2016 r. poz. 283) jeżeli od któregoś z elementów przepisu szczegółowego przewiduje się wyjątki lub któryś z elementów tego przepisu wymaga uściślenia, przepis formułujący wyjątki lub uściślenia zamieszcza się bezpośrednio po danym przepisie szczegółowym.

Wypadek mniejszej wagi nie jest traktowany jednolicie. Niektórzy traktują go bowiem jako swoiście ujęty typ uprzywilejowany przestępstwa, natomiast inni jako instytucję sądowego wymiaru kary (zob. szerzej E. Plebanek, Wypadek mniejszej wagi – kilka uwag w sporze o charakter instytucji i jego praktyczne konsekwencje, e – Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 2011, nr 5). W praktycznym stosowaniu przepisów statuujących wypadek mniejszej wagi dużo donioślejsze znaczenie ma jednak nie to, jak ta instytucja – mając na uwadze jej specyfikę – zostanie zakwalifikowana, ale przesądzenie, jakie okoliczności organ procesowy winien mieć na uwadze podejmując decyzję, czy określone zachowanie wyczerpujące znamiona czynu zabronionego uznać za wypadek mniejszej wagi. A w tej kwestii – wbrew temu co mogłoby się wydawać – zarówno zwolennicy traktowania wypadku mniejszej wagi jako swoiście ujętego typu uprzywilejowanego przestępstwa, jak i ci, którzy skłonni są uważać go za instytucję sądowego wymiaru kary, zasadniczo prezentują zbieżny pogląd: okolicznościami wpływającymi na charakterystykę danego czynu przestępnego jako wypadku mniejszej wagi są wyłącznie elementy strony przedmiotowo-podmiotowej czynu zabronionego (por. P. Lewczyk, Wypadek mniejszej wagi w polskim kodeksie karnym (uwagi de lege lata i postulaty de lege ferenda), Prokuratura i Prawo 2008, nr 7 -8, s. 32).

Stanowisko takie od lat zajmuje również Sąd Najwyższy, co znajduje potwierdzenie w licznych judykatach tego organu, w tym i w postanowieniu z dnia 25 września 2002 r., II KKN 79/00, w uzasadnieniu którego stwierdzono: „od ponad 30 lat (po raz pierwszy ten kierunek rozumowania zaprezentował Sąd Najwyższy w uchwale z 15 lipca 1972 r., VI KZP 42/70, OSNKW 1971, z. 11, poz. 163, ostatnio zaś np. w postanowieniu z 13 czerwca 2002 r., V KKN 544/00, skierowanym do publikacji w OSNKW 2002, z. 9-10) konsekwentnie prezentowany jest w orzecznictwie pogląd, że o uznaniu konkretnego czynu zabronionego za wypadek mniejszej wagi decyduje całościowa ocena jego społecznej szkodliwości, jako zmniejszonej do stopnia uzasadniającego wymierzenie kary według skali zagrożenia ustawowego przewidzianego w przepisie wyodrębniającym wypadek mniejszej wagi, w kategorii przestępstw określonego typu. Na ocenie tej ważą przesłanki dotyczące zarówno przedmiotowej, jak i podmiotowej strony czynu. Koncepcja przedmiotowo-podmiotowa, jako kryterium wyodrębnienia wypadku mniejszej wagi, znajduje jeszcze silniejsze potwierdzenie i doprecyzowanie w uregulowaniach zawartych w Kodeksie karnym z 1997 r., z uwagi na enumeratywne wymienienie w art. 115 § 2 KK kryteriów pozwalających ustalić stopień społecznej szkodliwości czynu”.

Katalog wymienionych w art. 115 § 2 KK elementów wpływających na ocenę społecznej szkodliwości czynu jest zamknięty i nie dopuszcza się jego rozszerzającej interpretacji. W tym zakresie, poglądy prezentowane w orzecznictwie Sądu Najwyższego oraz przez przedstawicieli doktryny prawa karnego są jednolite (vide: wyrok Sądu Najwyższego z 20 września 2002 r. w sprawie sygn. akt WA 50/02, OSNKW 2003/1-2/9; Komentarz do art. 115 kodeksu karnego, (w:) A. Marek, Kodeks karny. Komentarz, Dom Wydawniczy ABC, 2005; Komentarz do art. 115 kodeksu karnego, (w:) O. Górniok, Kodeks karny. Komentarz, Wydawnictwo Prawnicze Lexis Nexis, 2006). Okoliczności te muszą zatem być postrzegane ściśle, tak jak wymienił je ustawodawca w omawianym przepisie. W skład katalogu tych okoliczności wchodzą jedynie te, które związane są z czynem, z jego stroną przedmiotową i podmiotową (postać zamiaru, motywacja). Nie są to natomiast okoliczności dotyczące sprawcy, charakteryzujące jego dotychczasowy tryb życia, warunki osobiste, właściwości.

Powyższe reguły aktualizują się w każdym wypadku, gdy sąd bada kwestię społecznej szkodliwości popełnionego przez oskarżonego czynu zabronionego. Mają więc zastosowanie zarówno wówczas, gdy sąd prowadzi wspomniane ustalenia pod kątem tego, czy określony czyn zabroniony zawiera subminimalny, konieczny dla bytu przestępstwa, ładunek społecznej szkodliwości, jak też wtedy gdy bada stopień społecznej szkodliwości czynu w celu zastosowania właściwego środka prawnokarnej reakcji. Należy ich przestrzegać także wówczas, gdy sąd ustala czy stopień społecznej szkodliwości zachowania sprawcy nie uzasadnia potraktowania popełnionego przez oskarżonego czynu zabronionego jako wypadku mniejszej wagi. W tej ostatniej sytuacji, analizę prowadzoną z perspektywy determinantów społecznej szkodliwości czynu, winno jednak poprzedzać nie tylko przesądzenie, iż sprawca wyczerpał znamiona określonego czynu zabronionego, ale i ustalenie, że wypadek mniejszej wagi do tego właśnie typu czynu zabronionego się odnosi. Kwestia ta wymaga podkreślenia z uwagi na fakt, że ustawodawca odnosi konstrukcję wypadku mniejszej wagi nie tylko do typów podstawowych, ale czasem także i do typów kwalifikowanych.

Do oceny, czy zachowania oskarżonego stanowiły wypadki mniejszej wagi opisane w art. 228 § 2 KK konieczne jest ustalenie, iż doszło do wyczerpania znamion czynów zabronionych z art. 228 § 1 KK (typ podstawowy), a następnie należałoby dokonać w sposób kompleksowy analizy społecznej szkodliwości tych zachowań z uwzględnieniem wskazań art. 115 § 2 KK. Bowiem zgodnie z art. 115 § 2 KK przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości sąd bierze pod uwagę także rozmiar wyrządzonej szkody, sposób i okoliczności popełnienia czynu, wagę naruszonych przez sprawcę obowiązków oraz motywację sprawcy

Przykładowo, okoliczności, że oskarżony nie uzależniał dokonania czynności od wręczenia korzyści majątkowej, nie żądał jej, w swoich działaniach służbowych nie wykroczył przeciw prawu nie stanowią podstawy do zastosowania przepisu art. 228 § 2 KK, ponieważ ich wystąpienie mogłoby prowadzić do zastosowania typów kwalifikowanych przestępstw sprzedajności, do których wypadek mniejszej wagi – choćby z racji usytuowania przepisu go statuującego – nie ma zastosowania. Poza tym niewystąpienie w zachowaniu sprawcy okoliczności kwalifikujących nie może być uznane za okoliczność uprzywilejowującą.

[spacer]

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Adwokat Mateusz Ziębaczewski

Mateusz Ziębaczewski to doświadczony adwokat i jedyny w swoim rodzaju specjalista od prawa karnego. Swoją wiedzą i umiejętnościami służy klientom, pomagając im w najbardziej skomplikowanych sprawach karnych. Wybierając nas możesz mieć pewność, że będziemy w pełni oddani Tobie i Twojej sprawie. Z naszą kancelarią współpracują najbardziej znani profesorowie, doktorzy prawa oraz byli ministrowie, gdyż cenią jakość, pewność i bezpieczeństwo jakie oferujemy.

email telefon LinkedIn

Zobacz pozostałe wpisy autora

Jarocin Gostyń Szamotuły Pleszew Czarnków Trzcianka Oborniki Chodzież Piła Gorzów Wielkopolski Konin Turek Nowy Tomyśl Leszno Wolsztyn Grodzisk Wielkopolski Gniezno Słupca Skoki Kalisz Śrem Buk Kostrzyn Duszniki Kościan Września Środa Wielkopolska Murowana Goślina Ostrów Wielkopolski Kórnik Luboń Swarzędz Opalenica Wągrowiec Krotoszyn Pobiedziska Pniewy Rogoźno Wronki Powidz S uchy Las Biedrusko Tarnowo Podgórne Komorniki Dopiewo Przykona Kleczew Czerwonak Stęszew Kleszczewo Rokietnica Międzychód, Łódź Wrocław Warszawa Katowice Kraków Rzeszów Lublin Gdańsk Szczecin Zielona Góra Opole Śląsk Kielce Olsztyn Bydgoszcz, Mińsk Mazowiecki Wołomin Pruszków Radom Otwock Legionowo Garwolin Grójec Ciechanów Grodzisk Mazowiecki Płońsk Ostrołęka, Dwór Mazowiecki Żyrardów Wyszków Mińsk Mazowiecki Łomianki Marki Ząbki Józefów Konstancin Sochaczew Nadarzyn Wólka, Kosowska Tarczyn Góra Kalwaria Wiskitki Teresin Zaborów Węgrów Warka Sokołów Przasnysz Pułtusk Raszyn Siedlce Białystok

Kancelaria Prawa Karnego w Poznaniu. Prawo Karne Poznań