Twoja sprawa z zakresu prawa karnego jest już wystarczająco stresująca. Nie powinieneś rozbijać banku tylko po to, aby upewnić się, że jesteś chroniony

Oszustwo i wyłudzenie przez internet

Oszustwo polega m.in. na tym, iż sprawca w celu osiągniecia korzyści majątkowej doprowadza inną osobę do niekorzystnego rozporządzenia mieniem za pomocą wyzyskania niezdolności tej osoby do należytego pojmowania przedsiębranego działania, przy czym osoba oszukana dobrowolnie oddaje mienie sprawcy. Musi istnieć związek przyczynowy pomiędzy niekorzystnym rozporządzeniem mieniem a niezdolnością do należytego pojmowania przez pokrzywdzonego istoty i znaczenia przedsiębranego działania. Brak należytej staranności ze strony pokrzywdzonego nie ma znaczenia dla bytu przestępstwa; jest ono dokonane z chwilą, na przykład zawarcia transakcji majątkowej czy dokonania czynności prawnej o skutkach majątkowych, niekorzystnej dla pokrzywdzonego. Moment uzyskania przez sprawcę korzyści majątkowej wynikającej z takiej niekorzystnej czynności prawnej, podobnie jak realne powstanie szkody, nie ma już znaczenia dla bytu przestępstwa. Niekorzystne rozporządzenie mieniem oznacza w takiej sytuacji pogorszenie sytuacji majątkowej rozporządzającego i jest szersze od pojęcia szkody i straty.

Tak w orzecznictwie jak i w doktrynie szeroko rozumie się pojęcie niekorzystnego rozporządzenia mieniem na gruncie art. 286 § 1 KK. Przy tego typu czynnościach prawnych pogorszenie sytuacji majątkowej rozporządzającego interpretowane jest szerzej niż pojęcie szkoda i strata. Niekorzystność nie jest równoznaczna ze spowodowaniem niepowetowalności szkody. Nie wyklucza niekorzystności rozporządzenia okoliczność, iż szkoda może być naprawiona, że doszło do wywiązania się z części zobowiązania. Niekorzystność rozporządzenia mieniem przyjmuje się także wtedy, gdy doszło nawet do spełnienia świadczenia wzajemnego w całości i pokrzywdzonemu przysługuje roszczenie cywilne. Ocena niekorzystności rozporządzenia mieniem jest dokonywana z perspektywy interesów podmiotu doprowadzonego do takiego rozporządzenia wyrok SN z dnia 30 sierpnia 2000 r., V KKN 267/00, OSP 2001 r., z. 3, poz. 51.

Spowodowanie szkody jest elementem często towarzyszącym niekorzystnemu rozporządzeniu mieniem, ale zarazem jest elementem niekoniecznym dla bytu takiego rozporządzenia. Pomiędzy tymi pojęciami zachodzi stosunek krzyżowania. Niekorzystne rozporządzenie mieniem obejmuje zarówno rzeczywisty uszczerbek (damnum emergens), jak i utracone korzyści (lucrum cessans). Zarazem jednak jest to pojęcie wykraczające poza obie te kategorie. Niekorzystne rozporządzenie mieniem nie musi pozostawać w związku z osiągnięciem przez sprawcę korzyści majątkowej. Osiągnięcie korzyści nie należy do znamion przestępstwa oszustwa.

Dla przyjęcia zamiaru konieczne jest ustalenie, że sprawca miał świadomość przekazywania osobie rozporządzającej mieniem nieprawdziwych informacji i działał w celu doprowadzenia do niekorzystnego rozporządzenia mieniem dla osiągnięcia korzyści majątkowej” (wyrok SA w Katowicach z dnia 17 sierpnia 2000 r., II AKA 168/00, OSA 2001 r., z. 7-8, poz. 51). Podkreślić należy, iż dla właściwej wykładni wskazanego znamienia ustawowego istotne znaczenie ma to, że droga ”pochodu” przestępstwa oszustwa kończy się z chwilą dokonania przez pokrzywdzonego rozporządzenia mieniem. Dlatego też korzystność czy też niekorzystność owego rozporządzenia należy oceniać tylko z punktu widzenia okoliczności istniejących w czasie rozporządzania mieniem, a nie tych, które następują później (por. D. Pleńska i O. Górniak System prawa karnego, Warszawa 1989 r., s. 418).

Zamiar oszustwa przez internet

Przestępstwo oszustwa określone w art. 286 § 1 KK jest przestępstwem umyślnym zaliczonym do tzw. celowościowej odmiany przestępstw kierunkowych. Przypisując sprawcy popełnienie tego przestępstwa należy wykazać, że obejmował on swoją świadomością i zamiarem bezpośrednim kierunkowym (tzw. „dolus coloratus”) nie tylko to, że wprowadza w błąd inną osobę fizyczną, bądź prawną (względnie wykorzystuje błąd), ale także i to, że doprowadza ją w ten sposób do niekorzystnego rozporządzenia swoim mieniem i jednocześnie chce wypełniania tych znamion (tak m.in. w wyroku Sądu Najwyższego z 3 lipca 2007 r., sygn. akt: II KK 327/06, OSNwSK rok 2007, nr 1, poz. 1498 – Kodeks karny, Część szczególna. Tom III, 4 wydanie, Wydawnictwo C.H.Beck, Warszawa 2010 r., strona 1145). Tak więc elementy podmiotowe oszustwa muszą się mieścić w świadomości sprawcy i musza być objęte jego wolą. Sprawca nie tylko musi chcieć uzyskać korzyść majątkową, lecz także musi chcieć w tym celu określonego sposobu działania.

Wymagany przez art. 286 § 1 KK zamiar bezpośredni działania w celu osiągnięcia korzyści majątkowej oznacza, że kierunkowe działanie sprawcy w celu osiągnięcia korzyści majątkowej musi wystąpić już przy wprowadzaniu rozporządzającego mieniem w błąd, względnie przy wyzyskiwaniu błędu, bądź też niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania. Relewantny jest tu zatem tylko taki błąd, który stanowi przyczynę (wedle ocen społecznych) niekorzystnego rozporządzenia mieniem.

Podkreślić należy, iż udowodnienie strony podmiotowej, w tym zamiaru bezpośredniego, w procesie karnym nastręcza wiele trudności, ponieważ znamiona podmiotowe czynu, będące w istocie przeżyciami wewnętrznymi sprawcy, jego stanami psychicznymi, nie są bezpośrednio dostępne dla innych osób, a tym samym nie poddają się bezpośredniemu badaniu i weryfikacji. O istnieniu i charakterze tych przeżyć (w tym o postaci zamiaru sprawcy) wnioskować można jedynie pośrednio, na podstawie ich zewnętrznej emanacji w postaci konkretnych działań. Wielokrotnie w orzecznictwie prezentowane były poglądy, że zamiaru popełnienia przestępstwa nie wolno domniemywać ani się domyślać, lecz musi być on ustalony w sposób pewny, wykluczający jakąkolwiek wątpliwość, w szczególności w wypadku, gdy oskarżony nie przyznaje się do popełnienia zarzucanego mu czynu. Wówczas to ustalenie niezbędnego dla skazania za przestępstwo umyślne zamiaru sprawcy winno odbywać się w oparciu o zewnętrzne przejawy jego zachowania i całokształt przedmiotowych i podmiotowych okoliczności zdarzenia. Dopiero bowiem na podstawie wszystkich okoliczności dotyczących danego wypadku i osoby sprawcy możliwe jest odtworzenie rzeczywistych przeżyć sprawcy i ustalenie, do czego zmierzał, czego chciał, względnie – postępując w określony sposób – co przewidywał i na co się godził. Możliwe jest wprawdzie ustalenie zamiaru sprawcy na podstawie samych tylko przedmiotowych okoliczności, związanych z konkretnym zdarzeniem, w oparciu o sam sposób działania, pod warunkiem jednakże, iż działanie to jest tego rodzaju, że podjęcie go przez sprawcę wskazuje jednoznacznie, bez żadnych w tym zakresie wątpliwości, na cel, do jakiego on zmierza. Jednoznaczność ta nie może oznaczać niczego innego, jak nieodzowność określonego skutku, gdyż wtedy tylko możliwe jest prawidłowe ustalenie, iż sprawca chciał takiego, a nie innego skutku swego działania (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12.05.1976 r., V KR 20/76, GP rok 1976, Nr 22). Ustalenie więc rzeczywistego zamiaru powinno wynikać z oceny jego zewnętrznego zachowania się opartego na świadomości możliwości lub konieczności zaistnienia tego, co sprawca chciał osiągnąć (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 7.12.2016 r., II AKa 246/16).

Oszustwo internetowe

Nawet odwołując się do regulacji z zakresu prawa cywilnego za miejsce w którym nastąpiło zdarzenie wyrządzające szkodę, należy rozumieć miejsce, w którym ujawniła się którakolwiek z cech czynu niedozwolonego (vide: M. Uliasz – Kodeks postępowania cywilnego, t. I, Komentarz do art. 150-514, Warszawa 2008, s. 175). Przykładowo, z uwagi zatem na charakter medium wykorzystanego do przeprowadzenia przedmiotowej aukcji przedmiotów, czyli Internetu, miejscem zdarzenia wywołującego szkodę może być miejsce zamieszkania pokrzywdzonego, w którym zapewniony jest dostęp do wskazanego komunikatora, gdyż w tym to miejscu zostaje wyrządzona szkoda w całości i tam są w pełni odczuwalne jej skutki, gdy istotnie zostaną stosowne środki skutecznie przelane na wskazany rachunek bankowy sprawcy. Nota bene może zaistnieć też taka sytuacja, że polecenie przelewu nie okaże się skuteczne z takich, czy innych – np. technicznych – względów, co nie oznacza, że do niekorzystnego rozporządzenia mieniem nie doszło w ujęciu art. 286 § 1 KK. W rej sytuacji pozostanie ewentualnie dokonać oceny danego czynu w aspekcie wszystkich segmentów struktury przestępstwa.

Wracając stricte na grunt prawa karnego, należy podzielić pogląd, że miejscem popełnienia przestępstw materialnych popełnionych za pośrednictwem Internetu jest to miejsce gdzie określona – przekazana w sieci treść – może zostać odebrana (por. P. Kozłowska – Kalisz, Komentarz do art. 6 Kodeksu karnego, – teza 13 z powołaną tam literaturą). W wypadku przestępstwa oszustwa będzie to miejsce, gdzie nastąpi niekorzystne rozporządzenie mieniem przez pokrzywdzonego, przy zachowaniu okoliczności, które rozważono powyżej.

[spacer]

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Adwokat Mateusz Ziębaczewski

Mateusz Ziębaczewski to doświadczony adwokat i jedyny w swoim rodzaju specjalista od prawa karnego. Swoją wiedzą i umiejętnościami służy klientom, pomagając im w najbardziej skomplikowanych sprawach karnych. Wybierając nas możesz mieć pewność, że będziemy w pełni oddani Tobie i Twojej sprawie. Z naszą kancelarią współpracują najbardziej znani profesorowie, doktorzy prawa oraz byli ministrowie, gdyż cenią jakość, pewność i bezpieczeństwo jakie oferujemy.

email telefon LinkedIn

Zobacz pozostałe wpisy autora

Jarocin Gostyń Szamotuły Pleszew Czarnków Trzcianka Oborniki Chodzież Piła Gorzów Wielkopolski Konin Turek Nowy Tomyśl Leszno Wolsztyn Grodzisk Wielkopolski Gniezno Słupca Skoki Kalisz Śrem Buk Kostrzyn Duszniki Kościan Września Środa Wielkopolska Murowana Goślina Ostrów Wielkopolski Kórnik Luboń Swarzędz Opalenica Wągrowiec Krotoszyn Pobiedziska Pniewy Rogoźno Wronki Powidz S uchy Las Biedrusko Tarnowo Podgórne Komorniki Dopiewo Przykona Kleczew Czerwonak Stęszew Kleszczewo Rokietnica Międzychód, Łódź Wrocław Warszawa Katowice Kraków Rzeszów Lublin Gdańsk Szczecin Zielona Góra Opole Śląsk Kielce Olsztyn Bydgoszcz, Mińsk Mazowiecki Wołomin Pruszków Radom Otwock Legionowo Garwolin Grójec Ciechanów Grodzisk Mazowiecki Płońsk Ostrołęka, Dwór Mazowiecki Żyrardów Wyszków Mińsk Mazowiecki Łomianki Marki Ząbki Józefów Konstancin Sochaczew Nadarzyn Wólka, Kosowska Tarczyn Góra Kalwaria Wiskitki Teresin Zaborów Węgrów Warka Sokołów Przasnysz Pułtusk Raszyn Siedlce Białystok

Kancelaria Prawa Karnego w Poznaniu. Prawo Karne Poznań