Art. 278. Kodeksu karnego
§ 1. Kto zabiera w celu przywłaszczenia cudzą rzecz ruchomą, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto bez zgody osoby uprawnionej uzyskuje cudzy program komputerowy w celu osiągnięcia korzyści majątkowej.
§ 3. W wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 4. Jeżeli kradzież popełniono na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.
§ 5. Przepisy § 1, 3 i 4 stosuje się odpowiednio do kradzieży energii lub karty uprawniającej do podjęcia pieniędzy z automatu bankowego.
W piśmiennictwie i orzecznictwie utrwalony jest pogląd, że przepis art. 278 § 1 KK chroni nie tylko prawo własności, ale także nienaruszalność oraz zdolność do użytkowania rzeczy cudzych, do których określonemu podmiotowi przysługuje prawo własności, bądź który jest posiadaczem tych rzeczy, albo przysługują mu inne uprawnienia do rzeczy, wynikające z praw rzeczowych lub obligacyjnych. Sprawca tego przestępstwa narusza bezpośrednio zarówno dobro prawne właściciela rzeczy, jak i dobro prawne posiadacza rzeczy w dobrej wierze. Przepis art. 278 § 1 KK chroni więc także posiadanie, będące atrybutem własności, które może być faktycznie przekazywane innemu podmiotowi, np. użytkownikowi, dzierżawcy, najemcy czy prawnemu posiadaczowi rzeczy.
Do realizacji znamion kradzieży dochodzi wówczas, gdy następuje bezprawne wyjęcie rzeczy spod władztwa osoby dotychczas nią władającej (jak właściciel, posiadacz lub osoba posiadająca do rzeczy inne prawa rzeczowe lub obligacyjne) i objęcie jej we własne władanie przez sprawcę. W żadnym wypadku nie spełnia więc znamion kradzieży dobrowolne przekazanie określonego przedmiotu innej osobie.
Kwestia wartości mienia będącego przedmiotem zaboru stanowi kategorię obiektywną i tym samym stosunek do niej pokrzywdzonego nie decyduje o realizacji znamion określonego typu czynu zabronionego. Może mieć on natomiast znaczenie dla oceny społecznej szkodliwości (karygodności) czynu. W sytuacji, gdy wartość skradzionych przedmiotów budził wątpliwości, to sąd powinien poczynić w tym zakresie dokładniejsze ustalenia, ma to bowiem wpływ na kwalifikację prawną czynu zarzucanego oskarżonemu. Sąd winien dokładnie przeprowadzić postępowanie dowodowe, przesłuchać dokładnie pokrzywdzonego na okoliczność wyglądu, cech wewnętrznych skradzionych przedmiotów, a także ich wieku i dopuścić dowód z opinii biegłego na okoliczność wartości skradzionych przedmiotów.
Przede wszystkim zauważyć należy, że zgodnie z utrwalonym w doktrynie i orzecznictwie poglądem, okolicznościami wpływającymi na charakterystykę danego czynu przestępczego jako wypadku mniejszej wagi są wyłącznie elementy strony przedmiotowo-podmiotowej danego czynu zabronionego. Jak trafnie stwierdził Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 25 września 2002 r., II KKN 79/00, „od ponad 30 lat (po raz pierwszy ten kierunek rozumowania zaprezentował Sąd Najwyższy w uchwale z 15 lipca 1972 r., VI KZP 42/70, OSNKW 1971, z. 11, poz. 163, ostatnio zaś np. w postanowieniu z 13 czerwca 2002 r., V KKN 544/00, skierowanym do publikacji w OSNKW 2002, z. 9-10) konsekwentnie prezentowany jest w orzecznictwie pogląd, że o uznaniu konkretnego czynu zabronionego za wypadek mniejszej wagi decyduje całościowa ocena jego społecznej szkodliwości, jako zmniejszonej do stopnia uzasadniającego wymierzenie kary według skali zagrożenia ustawowego przewidzianego w przepisie wyodrębniającym wypadek mniejszej wagi, w kategorii przestępstw określonego typu. Na ocenie tej ważą przesłanki dotyczące zarówno przedmiotowej, jak i podmiotowej strony czynu. Koncepcja przedmiotowo-podmiotowa, jako kryterium wyodrębnienia wypadku mniejszej wagi, znajduje jeszcze silniejsze potwierdzenie i doprecyzowanie w uregulowaniach zawartych w Kodeksie karnym z 1997 r., z uwagi na enumeratywne wymienienie w art. 115 § 2 KK kryteriów pozwalających ustalić stopień społecznej szkodliwości czynu” (por. też P. Lewczyk, Wypadek mniejszej wagi w polskim kodeksie karnym - uwagi de lege lata i postulaty de lege ferenda, Prokuratura i Prawo 2008, nr 7 -8, s. 32).
Przy ocenie „wypadku mniejszej wagi” należy brać pod uwagę takie okoliczności jak sposób działania sprawcy, użyte środki, czas i miejsce popełnienia czynu, ale także rozmiar szkody wyrządzonej lub grożącej pokrzywdzonemu i osobowość sprawcy, które są przesłankami wyznaczającymi stopień zawinienia, a który to musi być brany pod uwagę przy ocenie, czy ma się do czynienia z wypadkiem mniejszej wagi (wyrok SN z dnia 7.10.1997 roku, sygn. V KKN 226/96, OSNKW rok 1998, nr 1-2, poz. 5, wyrok SN z dnia 4.04.1997 roku sygn. V KKN 6/97, Prok. i Pr. rok 1997, nr 10, poz. 7).
Określenie stopnia społecznej szkodliwości czynu należy do sfery ustaleń faktycznych w sprawie. Drogą prowadzącą do ustaleń w tym zakresie jest rozważenie przez organ procesowy wszystkich okoliczności istotnych z punktu widzenia znamion strony przedmiotowej i podmiotowej czynu zabronionego i nadanie im właściwego znaczenia w celu uściślenia ich wpływu na stopień społecznej szkodliwości. W ten tylko sposób sąd orzekający oznaczy prawidłowo wagę czynu zabronionego wyrażającą się stopniem społecznej szkodliwości, co z kolei umożliwi mu rozstrzygnięcie, czy stanowi on wypadek mniejszej wagi, jeśli ta postać typu przestępstwa jest przewidziana w ustawie. Z powyższego wynika, że do naruszenia przepisu ustanawiającego wypadek mniejszej wagi w ramach typu danego przestępstwa, dojdzie wtedy, gdy sąd pominie ocenę okoliczności, które powinny mieć wpływ na ustalenie natężenia społecznej szkodliwości czynu, bądź nada znaczenie okolicznościom, nieistotnym w tym względzie. W obu sytuacjach subsumpcja czynu pod przepis statuujący wypadek mniejszej wagi, bądź odrzucenie takiej kwalifikacji będą obarczone ograniczeniem podstawy rozstrzygnięcia albo nadmiernym jej rozszerzeniem, a więc uchybieniem, które może mieć istotny wpływ na treść orzeczenia (por. wyrok SN z 14 listopada 1997 r., V KKN 4/97, OSNKW 1998, z. 3 - 4, poz. 17).
Pamiętać przy tym trzeba, że uchybienia przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu mogą przybierać dwojaką postać, tj. obrazy prawa materialnego oraz błędu w ustaleniach faktycznych. Błąd co prawa materialnego występuje wówczas, gdy przy ocenie stopnia karygodności czynu pominięto okoliczności (lub okoliczność) wymienione w art. 115 § 2 KK lub wzięto pod uwagę okoliczności (lub okoliczność) niewyszczególnione w tym przepisie. Błąd w ustaleniach faktycznych występuje natomiast wtedy, gdy okolicznościom z art. 115 § 2 KK przydano zbyt dużą lub zbyt małą rangę (por. wyrok Sądu Najwyższego z 19 października 2004 r., II KK 355/04, postanowienie Sądu Najwyższego z 5 października 2001 r., III KKN 530/99.
Oczywistą rzeczą jest, że stosunkowo niewielka wartość przedmiotu kradzieży w połączeniu z przyznaniem się oskarżonego do popełnienia tejże są istotnymi okolicznościami łagodzącymi. Konsekwencją łagodniejszej kwalifikacji prawnej czynów jest potrzeba złagodzenia orzeczonych kar, stosownie do stopnia społecznej szkodliwości czynów oraz stopnia winy.
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.
