Przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe można popełnić umyślnie, a także nieumyślnie, jeżeli kodeks tak stanowi. Czyli zasadą jest umyślność, nieumyślność zaś wyjątkiem od zasady, który musi być wyraźnie postanowiony przez kodeks karny skarbowy. Czyn zabroniony popełniony jest umyślnie, jeżeli sprawca ma zamiar jego popełnienia, to jest chce go popełnić albo przewidując możliwość jego popełnienia, na to się godzi. Czyn zabroniony popełniony jest nieumyślnie, jeżeli sprawca nie mając zamiaru jego popełnienia, popełnia go jednak na skutek niezachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach, mimo że możliwość popełnienia tego czynu przewidywał albo mógł przewidzieć.
Umyślność zachowania się sprawcy, odnosząca się także do przestępstw i wykroczeń z zakresu obowiązków podatkowych, nie może być wywodzona z samego faktu zaistnienia znamion strony przedmiotowej danego czynu skarbowego. Nie można jej domniemywać, lecz należy ją udowodnić, choćby na podstawie dowodów pośrednich, w drodze logicznego rozumowania z całokształtu zebranego materiału dowodowego. Niezbędne jest jednak wykazanie na podstawie takiego materiału, że sprawca co najmniej godził się na możliwość popełnienia czynu zabronionego jako przestępstwa (wykroczenia) skarbowego.
Zamiar popełnienia przestępstwa
Zgodnie z formułą kodeksową zamiar bezpośredni polega na tym, że sprawca chce popełnić czyn zabroniony, czyli chce zrealizowania swoim zachowaniem ustawowych znamion czynu zabronionego. Na zamiar bezpośredni składają się dwa elementy: intelektualny – w postaci wyobrażenia, świadomości znamion czynu, i emocjonalny, wolicjonalny – w postaci chcenia, woli, chęci popełnienia tego czynu zabronionego. Zamiar bezpośredni wymaga oczywiście świadomości wszystkich tych okoliczności, które składają się na ustawowe znamiona typu czynu zabronionego. Należy więc udowodnić, że sprawca konkretnego umyślnego czynu zabronionego realizował ustawowe znamiona strony przedmiotowej, mając zamiar jego popełnienia, co więcej, należy udowodnić rodzaj zamiaru, z którym sprawca wykonywał czyn zabroniony. Zamiar, jako element strony podmiotowej czynu sprawcy, mieści się w sferze faktów i wymaga podobnego dowodzenia jak każdy inny fakt czy okoliczność dowodzona także w zakresie strony przedmiotowej. Ustalenie stanu świadomości oskarżonego, opierać się powinno na określeniu stopnia prawdopodobieństwa prognozowania wystąpienia negatywnego skutku. Im wyższe jest to prawdopodobieństwo wywołane aktywnością sprawcy, z tym większą pewnością przyjmowany jest zamiar.
By sprawcy przypisać czyn popełniony umyślnie, nie wystarczy odwołanie się do wniosku wynikającego jedynie z zastosowanej kwalifikacji czynu. Należy przeprowadzić odrębne i dokładne ustalenia dotyczące przeżyć psychicznych sprawcy w chwili czynu i w związku z czynem. Wymaga to szczegółowych ustaleń sądu, bo tylko takie ustalenia mogą doprowadzić do rekonstrukcji przeżyć psychicznych sprawcy w chwili czynu. Ustalenia dotyczące zamiaru nie mogą się opierać wyłącznie na fragmentarycznych faktach wiążących się ze stroną wykonawczą, lecz powinny być wnioskiem koniecznym wynikającym z analizy całokształtu przedmiotowych i podmiotowych okoliczności zajścia, a w szczególności ze stosunku sprawcy do pokrzywdzonego, jego właściwości osobistych i dotychczasowego trybu życia, pobudek oraz motywów działania i wszelkich innych przesłanek.
Zamiar przemyślany
Zamiar przemyślany jest postacią zamiaru bezpośredniego i zachodzi wówczas, gdy proces kształtowania się woli jest dłuższy, sprawca zastanawia się nad decyzją o popełnieniu czynu zabronionego, rozważa pobudki, określa motywy czynu, gdy rozmyśla o popełnieniu czynu, planuje jego dokonanie, analizuje sposoby realizacji czynu. Oczywiście nie jest warunkiem koniecznym np. rozważanie motywów postępowania, ale element ten może stać się składnikiem rozważań sprawcy planującego popełnienie czynu. Przy tym zamiarze istnieje pewien odstęp czasowy między podjęciem decyzji o popełnieniu czynu zabronionego a jego wykonaniem, okres przeznaczony na rozważania o zamierzonym przestępstwie.
Przestępstwo z premedytacją
Premedytacja jest najmocniej potępianą formą umyślności, bo sprawca tak działający nie tylko jest w pełni świadomy każdego z elementów czynu, ale uwzględnia każdy z nich w planowaniu, obejmuje świadomością wszelkie uwarunkowania i konsekwencje, by swój cel osiągnąć i uniknąć wykrycia. Przeżywanie tego przez czas odpowiednio długi dowodzi najwyższego napięcia złej woli. Powtarzalność działania sprawcy ciągu przestępstw dowodzi stałości złego zamiaru, braku refleksji występującej u każdego człowieka, zatem trwałości odrzucania prawa, a długotrwałość tego stanu dowodzi, że się on utrwalił w świadomości sprawcy.
Zamiar ewentualny
Zamiar ewentualny jest drugą postacią umyślności i zachodzi wtedy, gdy sprawca przewiduje możliwość popełnienia czynu zabronionego i godzi się na to. Na płaszczyźnie prawnokarnej zamiar ewentualny zrównany jest z zamiarem bezpośrednim, chociaż treściowo w zasadniczy sposób różni się od niego elementem wolicjonalnym. Zamiar ewentualny zawsze towarzyszy jakiemuś innemu zamiarowi bezpośredniemu, choćby obojętnemu w ocenie prawnokarnej. Zamiar ten występuje zawsze w związku z jakimś celowym zachowaniem i oznacza godzenie się, akceptację możliwości, że zachowanie sprawcy może zrealizować znamiona czynu zabronionego. Dokonując ustaleń co zamiaru ewentualnego, należy najpierw ustalić, że sprawca był świadomy możliwości popełnienia czynu zabronionego.
Pamiętajmy, że powierzenie obowiązków w zakresie rozliczeń podatkowych fachowym osobom trzecim nie znosi samo przez się odpowiedzialności podatnika w sferze prawa karnego skarbowego, ale pod warunkiem udowodnienia, że miał on jednak świadomość możliwości wadliwego rozliczenia i godził się na ewentualnie niezgodne z przepisami prawa podatkowego rozliczenie.
[spacer]
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku
