Art. 229. kodeksu karnego
§ 1. Kto udziela albo obiecuje udzielić korzyści majątkowej lub osobistej osobie pełniącej funkcję publiczną w związku z pełnieniem tej funkcji, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 działa, aby skłonić osobę pełniącą funkcję publiczną do naruszenia przepisów prawa lub udziela albo obiecuje udzielić takiej osobie korzyści majątkowej lub osobistej za naruszenie przepisów prawa, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 4. Kto osobie pełniącej funkcję publiczną, w związku z pełnieniem tej funkcji, udziela albo obiecuje udzielić korzyści majątkowej znacznej wartości, podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.
§ 5. Karom określonym w § 1-4 podlega odpowiednio także ten, kto udziela albo obiecuje udzielić korzyści majątkowej lub osobistej osobie pełniącej funkcję publiczną w państwie obcym lub w organizacji międzynarodowej, w związku z pełnieniem tej funkcji.
§ 6. Nie podlega karze sprawca przestępstwa określonego w § 1-5, jeżeli korzyść majątkowa lub osobista albo ich obietnica zostały przyjęte przez osobę pełniącą funkcję publiczną, a sprawca zawiadomił o tym fakcie organ powołany do ścigania przestępstw i ujawnił wszystkie istotne okoliczności przestępstwa, zanim organ ten o nim się dowiedział.
W typie podstawowym opisanym w art. 229 § 1 KK przekupstwo polega na udzieleniu korzyści majątkowej lub osobistej albo jej obietnicy innej osobie w związku z pełnioną przez nią funkcją publiczną. Realizacja tego typu przekupstwa jest niezależna od tego, kto był inicjatorem udzielenia korzyści lub jej obietnicy (nie dotyczy to, rzecz jasna, sytuacji, gdy pełniący funkcję publiczną żąda korzyści albo uzależnia czynność służbową od jej otrzymania). Obietnica udzielenia korzyści może być wyrażona w dowolny sposób, musi jednak być zwerbalizowana. Nie można zgodzić się z poglądem, iż kryminalizowaną obietnicę udzielenia korzyści można także wyrazić gestem (tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 października 1997 r., V KKN 105/97, OSP 1998, z. 3, poz. 68). Podmiotem przekupstwa może być każdy, w tym osoba pełniąca funkcję publiczną, która udziela innej osobie pełniącej taką funkcję korzyści majątkowej lub osobistej albo jej obietnicy w zamian za korzystną decyzję, poparcie sprawy itp.
Jest to przestępstwo umyślne, które można popełnić tak w zamiarze bezpośrednim, jak i ewentualnym. Według czysto gramatycznej wykładni art. 229 § 1 KK przekupstwo w formie obietnicy udzielenia korzyści osobie pełniącej funkcję publiczną jest dokonane w momencie złożenia obietnicy, chociażby nie została ona przyjęta (tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 07 listopada 1994 r., WR 186/94, OSNKW 1995, nr 3-4, poz. 20).
Realizacja tego typu przekupstwa jest niezależna od tego, kto był inicjatorem udzielenia korzyści lub jej obietnicy, przy czym udzielenie korzyści majątkowej lub osobistej oznacza pośrednie lub bezpośrednie dostarczenie osobie pełniącej funkcję publiczną jakiegoś przysporzenia o charakterze materialnym czy też niematerialnym. Osoba, która przekazuje pieniądze pośrednikowi, celem udzielenia korzyści osobie pełniącej funkcję publiczną w związku z tą funkcją wyczerpuje takim zachowaniem znamiona przestępstwa z art. 229 § 1 KK w formie dokonania, gdy pośrednik udzieli „łapówkę” albo w formie usiłowania, gdy do udzielenia łapówki nie doszło.
Podmiotem występku sprzedajności (art. 228 KK), a odpowiednio – przekupstwa (art. 229 KK) może być nie tylko funkcjonariusz publiczny, ale także inna osoba pełniąca funkcję publiczną. Związek (udzielenia korzyści majątkowej z funkcją publiczną, o którym mowa w art. 229 § 1 KK), nie musi dotyczyć wyłącznych kompetencji adresata korzyści majątkowej do załatwienia danej sprawy, czy też podjęcia w niej ostatecznej decyzji. Adresatem może być także osoba pełniąca funkcję publiczną, która działa tylko na pewnym etapie załatwienia danej sprawy i może tym działaniem wpłynąć na końcowy wynik postępowania. Może być to zatem związek z całokształtem urzędowania adresata korupcyjnej propozycji, z zespołem czynności należących do sprawowanej przez daną osobę funkcji publicznej, które osoba ta może podejmować lub od nich się wstrzymać. Tak więc dla uznania, że proponowana korzyść majątkowa pozostaje w związku z pełnioną funkcją publiczną wystarczające jest, że pełniący taką funkcję może wpływać na końcowy wynik załatwienia sprawy przez fakt nadania sprawie biegu w sposób oczekiwany przez osobę składającą korupcyjną propozycję. Momentem dokonania przekupstwa czynnego w wypadku, gdy wręczający posługuje się obietnicą udzielenia korzyści majątkowej, jest chwila, gdy oświadczenie gotowości udzielenia takiej korzyści dojdzie do osoby pełniącej funkcję publiczną, niezależnie od tego, czy zostanie ono przyjęte, czy też odrzucone. Przekupstwo jest bowiem przestępstwem bezskutkowym, a zatem jego dokonanie następuje w chwili realizacji znamion czynnościowych.
W wypadku przestępstw z art. 228 § 1 KK i art. 229 § 1 KK nie ma znaczenia dla odpowiedzialności karnej okoliczność, że korzyści nie odniosła sama osoba pełniąca funkcję publiczną, ale inny podmiot (zob. art. 115 § 4 KK). Istotne natomiast jest to, czy udzielenie korzyści majątkowej lub jej obietnicy miało związek z pełnioną przez sprawcę funkcją, a związek ten nie musi się odnosić do konkretnej czynności, lecz jedynie może sprowadzać się do dążenia do zapewnienia sobie przychylności osoby pełniącej taką funkcję. Wystarczające jest, aby czynność służbowa przyjmującego korzyść majątkową była przyczyną lub okazją do przyjęcia tej korzyści. Zasadnie zatem wskazuje się, że przyjęcie korzyści majątkowej lub osobistej albo jej obietnicy musi pozostawać w związku z pełnieniem przez sprawcę funkcji publicznej. Może to nastąpić w związku z załatwieniem konkretnej sprawy (przed jej załatwieniem, w czasie jej załatwiania lub po jej załatwieniu). Aby odpowiedzieć w konkretnym wypadku na pytanie, czy korzyść (jej obietnica) pozostaje w związku z pełnieniem funkcji publicznej, trzeba rozważyć, czy korzyść zostałaby udzielona, gdyby sprawca takiej funkcji nie pełnił. Nie musi to być zatem związek z konkretną czynnością, ale z całokształtem urzędowania, z zespołem czynności należących do sprawowanej przez daną osobę funkcji publicznej, które może ona podejmować lub od nich się wstrzymywać. Osoba przysparzająca korzyści wówczas nie konkretyzuje czynności urzędowych, na których treści jej zależy. Wręcza korzyść w nadziei, że gdy czynności takie będą podejmowane, „życzliwie doń ustosunkowany” funkcjonariusz da temu wyraz w ich treści.
Jak trafnie podkreśla się w orzecznictwie „Kwalifikacja przypadku mniejszej wagi nie wynika jedynie z wartości kwot pieniędzy będących przedmiotem czynności wykonawczych przestępstwa, ale i reszty okoliczności, świadczących o stopniu winy sprawcy. Nie jest wypadkiem mniejszej wagi przykładowo próba przekupstwa urzędnika w ramach groźnego procederu obrotu kradzionymi samochodami ani podobna próba przekupienia policjanta dla zwolnienia od zatrzymania. Tamowanie wymiaru sprawiedliwości w zasadzie nie jest zdarzeniem mniejszej wagi, tak wielkie ma on znaczenie w życiu społeczeństwa, a przeto i wina sprawcy, który taką próbę podejmuje, jest zwykle znaczna” (wyr. Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 3.12.1998 r., II AKa 196/98, KZS 1998, Nr 12, poz. 31).
Forma udzielenia tej korzyści (np. pożyczka na bardzo korzystnych warunkach) nie jest istotą tego przestępstwa i nie należy do żadnych jego znamion. Niemniej jednak niewątpliwie taka forma może wyczerpywać jego znamiona, o ile w konsekwencji doszło do uzyskania przez osobę pełniącą funkcje publiczne korzyści majątkowej. Inną natomiast kwestią jest to, jaka w przypadku udzielonej pożyczki, która następnie została spłacona w całości lub części, jest korzyść majątkowa osiągnięta przez osobę pełniącą funkcje publiczne. Innymi słowy, czy korzyścią tą jest kwota udzielonej pożyczki plus odsetki, czy też tylko wysokość odsetek zaoszczędzonych przez pożyczkobiorcę, w wyniku udzielenia mu pożyczki na korzystniejszych niż przyjęte w ogólnym obrocie warunkach.
Przykład z sprawy sądowej
Nie ulega wątpliwości, iż oskarżony składając propozycję przekazania 200 zł i wypowiadając słowa „załatwmy to normalnie, dam Panom 200 zł i pojadę” oraz „daję 200 zł i jadę bez mandatu do K.” wobec interweniujących funkcjonariuszy Policji wypełnił znamiona czynu stypizowanego w art. 229 § 3 KK, albowiem jego zachowanie było w sposób oczywisty ukierunkowane na skłonienia funkcjonariuszy Policji B. W. i M. S. do naruszenia przepisów prawa, poprzez odstąpienie od wykonania względem niego czynności służbowej nałożenia mandatu karnego i dopuszczenia do dalszego ruchu pojazdu bez ważnych badań technicznych. Zgodnie z zasadami doświadczenia życiowego oskarżony zmierzał do uniknięcia odpowiedzialności karnej będąc złapanym na gorącym uczynku popełnienia wykroczenia z art. 90 KW oraz poruszania pojazdem nie posiadającym ważnych badań technicznych, czemu miała służyć owa propozycji wręczenia korzyści majątkowej wypowiedziana w momencie kiedy zdał sobie sprawę, iż nie zdoła tej odpowiedzialności uniknąć. Bezspornym jest, w świetle zeznań obu funkcjonariuszy, iż propozycję tę oskarżony ponowił i to względem tego samego policjanta, co przesądza o braku przypadkowości, a wręcz przesądza o celowym jego działaniu.
[spacer]
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.
