Art. 310 Kodeksu karnego
§ 1. Kto podrabia albo przerabia polski albo obcy pieniądz, polski albo obcy znak pieniężny, który został ustalony jako prawny środek płatniczy, jednak nie został jeszcze wprowadzony do obiegu, inny środek płatniczy albo dokument uprawniający do otrzymania sumy pieniężnej albo zawierający obowiązek wypłaty kapitału, odsetek, udziału w zyskach albo stwierdzenie uczestnictwa w spółce lub z pieniędzy, innego środka płatniczego albo z takiego dokumentu usuwa oznakę umorzenia, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 5 albo karze 25 lat pozbawienia wolności.
§ 2. Kto pieniądz, inny środek płatniczy lub znak pieniężny albo dokument określone w § 1 puszcza w obieg albo go w takim celu przyjmuje, przechowuje, przewozi, przenosi, przesyła albo pomaga do jego zbycia lub ukrycia, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 3. W wypadku mniejszej wagi sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.
§ 4. Kto czyni przygotowania do popełnienia przestępstwa określonego w § 1 lub 2, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Weksel niezupełny (in blanco) zawiera wprawdzie podpis wystawcy, jednakże nie jest zupełnie wypełniony lub też nie posiada niektórych cech, jakie prawo wymaga dla ważności weksla (art. 10 Prawa wekslowego). Weksel niezupełny może występować jako niezupełny weksel trasowany i jako niezupełny weksel własny. Najczęściej weksle in blanco wystawiane są, gdy strony zawierając między sobą umowę, pragną zabezpieczyć ewentualne roszczenia mogące z niej wyniknąć, ale nie są w stanie z góry oznaczyć ani wysokości tych roszczeń, ani terminu płatności. Ze względu na cel wystawienia weksla in blanco nosi on czasami nazwę weksla gwarancyjnego lub kaucyjnego, lub depozytowego. Weksel gwarancyjny udzielany jest na zabezpieczenie spłaty przyznanych kredytów oraz na zabezpieczenie prawidłowego wykonania kontraktu. Weksel kaucyjny zastępuje złożenie kaucji w gotówce. Weksel depozytowy nie jest przeznaczony do obiegu i służy jako zabezpieczenie przyszłego spełnienia określonych świadczeń (Prawo wekslowe i czekowe. Komentarz M. Czarnecki, L. Bagińska, Wyd. Beck, Warszawa 1998).
Do elementów ustawowych weksla własnego należą:
– nazwa „weksel” w samym tekście dokumentu, w języku, w jakim go wystawiono,
– polecenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej,
– nazwisko osoby, która ma zapłacić (trasata),
– oznaczenie terminu płatności,
– oznaczenie miejsca płatności,
– nazwisko osoby, na rzecz której lub na której zlecenie zapłata ma być dokonana,
– oznaczenie daty i miejsca wystawienia weksla,
– podpis wystawcy weksla.
Przepis art. 102 Prawa wekslowego stwierdza, że nie będzie uważany za weksel własny dokument, któremu brak jednej z cech wskazanych w art. 101 Prawa wekslowego. Weksle własne najczęściej wystawione są w związku z umową pożyczki lub udzielonym kredytem bankowym, a także przy sprzedaży na raty lub przy zawieraniu umów leasingu.
Weksel własny może być przedmiotem obrotu wekslowego. Przepis art. 11 ust. 1 Prawa wekslowego wprowadza zasadę, że każdy weksel można przenieść przez indos. Powyższy przepis ma zastosowanie także do weksli własnych. Zasadniczo indos powinien być instytucją prawa wekslowego przewidzianą dla weksli opiewających na zlecenie, ale prawo wekslowe przewiduje możność przeniesienia przez indos każdego weksla, chociażby nie opiewał wyraźnie na zlecenie, ponieważ gospodarcza funkcja weksla polega na tym, że jest on przeznaczony do obiegu. Oznacza to, że przez indos można przenieść każdy weksel, nie tylko trasowany, ale też własny, albowiem weksel jest z natury swej papierem na zlecenie. Także weksel in blanco można przenieść przez indos zarówno przed, jak i po jego uzupełnieniu.
Płatnicza funkcja weksla polega na tym, że jest on wręczany zamiast zapłaty przy nabywaniu dóbr (towarów, usług), na mocy umowy pomiędzy stronami transakcji. Umowa taka jest konieczna, skoro na jej podstawie wierzyciel przyjmuje weksel, co nie jest jeszcze równoznaczne z zapłatą, gdyż nie powoduje umorzenia zobowiązania dłużnika. Następuje to bowiem dopiero z chwilą zapłacenia weksla (por. A. Szpunar: Komentarz do prawa wekslowego i czekowego. Wydawnictwa Prawnicze, Warszawa 2001, s. 20; W. Langowski: Indos wekslowy, Zakamycze 1998, s. 55). Przyjmuje się, że wręczenie weksla powoduje więc zasadniczo odroczenie terminu zapłaty należności wierzyciela i powstanie dodatkowego nowego zobowiązania, z którego wierzyciel powinien dochodzić roszczenia w pierwszej kolejności w stosunku do zobowiązania pierwotnego. Z tych względów, w doktrynie ostrożnie jest traktowana obiegowa formuła, że weksel jest surogatem pieniądza. Wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 5 października 2004 r. II AKa 293/04
Podrobienie podpisu na wekslu
Podrobieniem jest wytworzenie przedmiotu imitującego przedmiot docelowy, w omawianym przypadku weksel. Podrobienie podpisu wystawcy weksla może zaś polegać nie tylko na osobistym odwzorowaniu przez sprawcę podpisu tej osoby na blankiecie weksla lub kartce papieru ale też na posłużeniu się autentycznym i oryginalnym podpisem tej osoby, względnie wyodrębnieniu tegoż podpisu za pomocą dostępnych technik (skanu, drukarki). Do przyjęcia, że doszło do podrobienia, a tym samym do realizacji znamienia normy art. 310 § 1 KK, nie jest niezbędne by falsyfikat cechowało wyjątkowo duże podobieństwo do oryginału, by mogło to wprowadzić w błąd tylko doświadczoną osobę. Przyjmuje się wszak, że także prosty sposób podrabiania, przy wykorzystaniu na przykład dostępnych powszechnie drukarek laserowych, stanowi realizację znamienia tego przepisu, gdyż potencjalnie rzecz biorąc przeciętny człowiek może, działając bądź to w zaufaniu, pośpiechu, czy roztargnieniu, wziąć dany przedmiot (pieniądz, środek płatniczy, weksel) za autentyczny (podobnie: SA w Krakowie w wyroku z dnia 8 marca 2005 r. w sprawie IIAKa 35/05, KZS 2005/4/32, SA w Lublinie w wyroku z dnia 7 czerwca 2004 r. w sprawie IIAKa 131/04, Prok.i Pr.-wkł. rok 2005, nr 3, poz. 23).
Jeżeli chodzi o skutki sfałszowania podpisu na wekslu w przypadku, gdy ktoś stwarza pozór autentycznego złożenia podpisu na wekslu przez inną osobę, podpisując się jej nazwiskiem, przyjąć należy, iż weksel jest formalnie prawidłowy, ponieważ sfałszowane podpisy spełniają wymagania podpisu z art. 1 pkt 8 ustawy prawo wekslowe. Oczywiście podpis (-y) ten (-e) nie zobowiązuje(-ą) osoby, której imieniem weksel podpisano, choćby dalszy nabywca weksla działał w dobrej wierze. Odrębnym zagadnieniem pozostaje kwestia dotycząca skutków sfałszowania podpisu na wekslu, a mianowicie czy fałszerz może odpowiadać wekslowo. Pogląd dominujący w doktrynie zakłada, że fałszerz nie odpowiada wekslowo, ponieważ jego nazwisko nie figuruje na wekslu, aczkolwiek wyrażane jest też stanowisko przeciwne (zob. np. A. Szpunar, M. Kaliński, w: Komentarz do art. 7 ustawy – Prawo wekslowe Stan prawny: 2001.10.01, s.78) – uzasadniane analogią do art. 8 Prawa wekslowego oraz faktem, iż fałszerz jednak swoiście „podpisał” weksel, za co powinien ponieść tak odpowiedzialność karną jak i cywilną.
Kara
Sankcja przewidziana w ustawowym zagrożeniu w art. 310 § 1 KK należy do jednej z najsurowszych w Kodeksie karnym. Nie bez powodu w art. 310 § 3 KK ustawodawca przewidział w tym zakresie wypadek mniejszej wagi, co w przypadku zbrodni jest sytuacją absolutnie wyjątkową w obowiązującym systemie prawa karnego. Konstytucyjna zasada państwa prawnego wymaga, by wymiar kary za przestępstwo uwzględniał zasadę sprawiedliwości i równości, co nakazuje także ocenę dolegliwości kary orzekanej za konkretne przestępstwo w perspektywie nie tylko kar orzekanych w podobnych sprawach przed innymi sądami, ale brak rażącej dysproporcji w stosunku do innych przestępstw cechujących się podobnym lub wyższym stopniem społecznej szkodliwości. Wprowadzenie w art. 310 § 3 KK wypadku mniejszej wagi stanowi dowód tego, że ustawodawca miał świadomość jak bardzo zróżnicowane mogą być przypadki czynów, które formalnie realizować będą znamiona typu czynu zabronionego z art. 310 § 1 KK. Ustalając w tej sytuacji wysokość konkretnej sankcji należy mieć na względzie dobro prawne, jakie chronione jest w rozdziale XXXVII Kodeksu karnego.
W kontekście skali zagrożenia dla tak rozumianego dobra prawnego należy oceniać stopień społecznej szkodliwości czynów stanowiących fałszowanie pieniędzy lub papierów wartościowych. Nie bez znaczenia jest przy tym cel działania sprawcy takiego fałszerstwa. Inna jest skala zagrożenia dla dobra prawnego, jakim jest obrót pieniężny oraz, stanowiący substytut tego obrotu, obrót papierami wartościowymi, wówczas, gdy fałszowanie ma na celu wprowadzenie do obrotu określonych dokumentów (pieniędzy, papierów wartościowych), które będą służyć w tym obrocie do umarzania zobowiązań, inna jest skala zagrożenia wówczas, gdy celem fałszerstwa jest jednokrotne wykorzystanie danego dokumentu stwierdzającego prawa majątkowe jako narzędzia popełnienia oszustwa, nie zaś wprowadzenie go do dalszego obrotu na podobieństwo pieniędzy.
[spacer]
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.
